ΟΙ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ ΤΗΣ ΑΓΚΥΡΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΚΙΝΟΥ

ΟΙ ΚΙΝΕΖΟΙ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΟΥΝ ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΟΠΟΙΟ Η ΑΠΟΦΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΝΟΜΗ ΠΟΡΩΝ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ ΔΕΝ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΑ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ

Διεθνή εκστρατεία ενημέρωσης για τις τουρκικές προκλήσεις στην ΑΟΖ αλλά και εξασφάλιση της απαραίτητης στήριξης εν όψει των επόμενων γεωτρήσεων άρχισε η Λευκωσία. Στόχος είναι, πρωτίστως, η συνεννόηση με τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. των περιφερειακών παικτών Αιγύπτου, Ισραήλ και Λιβάνου, όπου υπάρχουν συγκλίνοντα συμφέροντα, αλλά και των μεγάλων δυνάμεων.

Εκφράζεται παράλληλα η πεποίθηση ότι η Λευκωσία θα έπρεπε να είχε ήδη προβεί σε καταγγελίες και στο Σ.Α. του ΟΗΕ, που αποτελείται από το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Ρωσία, τις ΗΠΑ, τη Γαλλία και την Κίνα. Ενώ από τις πρώτες τέσσερεις χώρες υπήρξε κάποιου είδους αντίδραση στις τουρκικές προκλήσεις, η Κίνα, που δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, επέλεξε να κρατήσει αποστάσεις, και όχι τυχαία, αφού η στάση που τηρεί στη Νότια Σινική Θάλασσα μοιάζει με αυτήν της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο.

Σύσφιγξη σχέσεων

Όπως αναφέρει σε πρόσφατο άρθρο του στην Times of Ιsrael, με τίτλο «Οι σχέσεις Κίνας-Τουρκίας και το αέριο της Κύπρου», ο ερευνητής του Πανεπιστημίου Bar Ilan, Roie Yellinek, η Κίνα δεν αντέδρασε στα τεκταινόμενα της Ανατολικής Μεσογείου, λόγω της σχέσης της με την Τουρκία. «Οι σχέσεις μεταξύ των δύο πλευρών έχουν θερμανθεί τον περασμένο χρόνο, με αποκορύφωμα τη δήλωση του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, του Σεπτεμβρίου 2017, ότι η τουρκική κυβέρνηση θα εμποδίσει οποιαδήποτε δημοσίευση που θα μπορούσε να ερμηνευτεί ως αντι-κινεζική στα τουρκικά ΜΜΕ, υπό την έννοια ότι η ασφάλεια της Κίνας συνδέεται με την ασφάλειά της. Η εγγύτητα μεταξύ των πλευρών θα μπορούσε να αποτελέσει το κίνητρο για τους Κινέζους να μην κάνουν δηλώσεις σχετικά με το θέμα των τουρκικών απειλών με πολεμικά πλοία σε πλοία που ανήκουν σε ευρωπαϊκές εταιρείες», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Οι επιδιώξεις του Πεκίνου

Το πιο σημαντικό, ωστόσο, είναι πως η φύση της σύγκρουσης μεταξύ των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου για τον έλεγχο των υποθαλάσσιων πόρων στη θάλασσα είναι παρόμοια με τη σύγκρουση μεταξύ των χωρών που συνορεύουν με τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. «Οι Κινέζοι θέλουν να δημιουργήσουν ένα διεθνές προηγούμενο, σύμφωνα με το οποίο η απόφαση για τη διανομή πόρων στη θάλασσα δεν θα είναι αναγκαστικά σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, αλλά με βάση τα δεδομένα επί του εδάφους, θέλοντας τους Τούρκους να είναι οι πρώτοι που θα το πράξουν.

Η συνεχής αύξηση του κινεζικού αμυντικού προϋπολογισμού, η οποία επιταχύνθηκε φέτος (αύξηση κατά 8,1% το 2018 σε σύγκριση με αύξηση 7% το 2017), σε συνδυασμό με τη μεγάλη ανησυχία για την ανάπτυξη όπλων στη θάλασσα, δείχνουν την επιθυμία των Κινέζων να επιδείξουν τη στρατιωτική τους δύναμη στη ναυτική αρένα. Αυτή η στρατιωτική δύναμη μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε οποιοδήποτε στάδιο, εάν τα αιτήματά τους για τον έλεγχο των φυσικών πόρων της Θάλασσας της Νότιας Κίνας δεν πληρούνται και ήδη χρησιμοποιούν απειλές σε όσους δεν λαμβάνουν τη συγκατάθεσή τους».

Γεωγραφικοί παραλληλισμοί

Μιλώντας στη «Σημερινή» ο Διδάκτωρ Διεθνούς Δικαίου, Νικόλας Ιωαννίδης, εξήγησε πως η γεωγραφική σύνθεση της Νότιας Σινικής Θάλασσας προσιδιάζει περισσότερο σε αυτήν της Ανατολικής Μεσογείου, καθώς αμφότερες θεωρούνται ημίκλειστες θάλασσες - ως ορίζει το Μέρος IX της Σύμβασης για το Δίκαιο Θάλασσας 1982, όπου υπάρχουν διάσπαρτοι νησιωτικοί σχηματισμοί. Σε αυτό το πλαίσιο έφερε ως παράδειγμα τις ενέργειες της Κίνας στα θαλάσσια ύδατα που περιβάλλουν τα νησιά Spratlys, όπου διεκδικεί κυριαρχία επί του συγκεκριμένου νησιωτικού συμπλέγματος, καθώς οι ακτές της ηπειρωτικής Κίνας βρίσκονται σε απόσταση μεγαλύτερη των 500 ν.μ. από τα νησιά εκείνα.

«Παρομοίως, διατηρώντας μια διαχρονική της θέση, η Τουρκία δεν αναγνωρίζει τη δυνατότητα των νήσων να παράγουν πλήρεις θαλάσσιες ζώνες, όταν βρίσκονται απέναντι σε μεγαλύτερες ηπειρωτικές ακτές, επειδή θεωρεί πως αποτελούν "ειδικές περιστάσεις" που δικαιολογούν παρεκκλίσεις από την αρχή της μέσης γραμμής/ίσης απόστασης», επεσήμανε.

«Σε μια ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη κίνηση, που δεν φαίνεται να είναι συμβατή με το διεθνές δίκαιο -αφ’ης στιγμής τα ζητήματα κυριαρχίας επί των Spratlys δεν έχουν επιλυθεί- η Κίνα εξέδωσε άδειες για εξερεύνηση υδρογονανθράκων σε θαλασσοτεμάχια που βρίσκονται πολύ κοντά στις ακτές του Βιετνάμ. Τα ρηθέντα αλίπεδα βρίσκονται εντός της διακεκομμένης γραμμής της Κίνας (την οποία το Διαιτητικό Δικαστήριο, στην υπόθεση Φιλιππινών εναντίον Κίνας το 2016, έκρινε παράνομη), κάτι που δεικνύει τη σημασία της γραμμής αυτής, όπου ερείδονται οι απαιτήσεις της και οι προσπάθειές της να δημιουργήσει τετελεσμένα και πιθανόν "τοπικό έθιμο" (regional custom)», είπε, υπογραμμίζοντας πως οι ανωτέρω ενέργειες της Κίνας προσομοιάζουν σε ανάλογες τουρκικές κινήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο.

Παράνομες γεωτρήσεις και έρευνες

Επιπλέον, ο Δρ Ιωαννίδης επεσήμανε πως τον Μάιο του 2014 η Κίνα τοποθέτησε πλατφόρμα και διεξήγαγε ερευνητικές γεωτρήσεις σε θαλάσσια περιοχή μεταξύ 133 ν.μ και 156 ν.μ. από τις ακτές του Βιετνάμ, προκαλώντας τις έντονες αντιδράσεις του τελευταίου, το οποίο θεωρεί πως οι δραστηριότητες αυτές έλαβαν χώρα σε ύδατα στα οποία έχει την αποκλειστική αρμοδιότητα για έρευνα και εκμετάλλευση των φυσικών πόρων με την εγκατάσταση πλατφορμών, κατ’ επιταγήν των άρθρων 56(1)(a)(b)(i)(3), 77(1)(2) και 81 της Σύμβασης ΔΘ. Όπως η Τουρκία με το Barbaros, έτσι και η Κίνα προχώρησε και σε σεισμικές έρευνες στην περιοχή, οι οποίες έγιναν κατά παράβαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων και της δικαιοδοσίας του Βιετνάμ στην υφαλοκρηπίδα και δυνητική ΑΟΖ.

Παρενόχληση σκαφών

Άλλη μια ομοιότητα, δήλωσε ο Δρ Ιωαννίδης, ανάμεσα σε Νότια Σινική Θάλασσα και την Ανατολική Μεσόγειο αποτελεί η προσπάθεια Κίνας και Τουρκίας για παγίωση της παρουσίας τους σε αμφισβητούμενες περιοχές με πλόες σκαφών ακτοφυλακής και πολεμικού ναυτικού. Μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις, η Κίνα παρενόχλησε ερευνητικά σκάφη που ενεργούσαν για λογαριασμό του Βιετνάμ, αλλά και αλιευτικά σκάφη του κράτους αυτού.

Η σημασία Κύπρου-Ελλάδας

Ο αναλυτής του ισραηλινού πανεπιστημίου, στο άρθρο του αναφέρει πως οι Κινέζοι κατέχουν επενδύσεις σε όλη την Κύπρο, κάτι που είναι σημαντικό για το Πεκίνο προκειμένου να επεκτείνουν περαιτέρω τη ναυτική τους κυριαρχία. «Το γεγονός ότι η Κύπρος είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης εμποδίζει τους Κινέζους να παρεμβαίνουν άμεσα, καθώς η Κύπρος παράλληλα με την Ελλάδα, αποτελούν γέφυρες και βοηθούν την Κίνα στη διεξαγωγή και ανάπτυξη σχέσεων με τις χώρες της Ε.Ε. και ιδιαίτερα με τις ισχυρότερες χώρες που ηγούνται της Ε.Ε.».

Η ανάγκη της Κίνας

«Το γεγονός ότι η ανατολική λεκάνη της Μεσογείου γίνεται σταδιακά ένα ενεργειακό κέντρο μπορεί επίσης να έχει αντίκτυπο στην απροθυμία της Κίνας να παρέμβει άμεσα. Οι Κινέζοι έχουν ανάγκη να διαφοροποιήσουν και να επεκτείνουν τις ενεργειακές τους πηγές. Παρόλο που άλλες χώρες όπως το Κατάρ ή η Ρωσία προμηθεύουν επί του παρόντος αρκετό φυσικό αέριο προς την Κίνα, ενδέχεται να ενδιαφέρονται για πρόσθετο αέριο στο πλαίσιο της επιθυμίας της κινεζικής βιομηχανίας να χρησιμοποιήσει φυσικό αέριο ως μέρος της καταπολέμησης της σοβαρής ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε περιοχές της χώρας», γράφει ο Roie Yellinek, προσθέτοντας:

«Ακόμη και αν το ίδιο αέριο δεν χρησιμοποιείται άμεσα, περαιτέρω ανακαλύψεις αποθεμάτων φυσικού αερίου μπορεί να επηρεάσουν ολόκληρη την αγορά και η Κίνα δεν θέλει να βλάψει τις πιθανότητες να επωφεληθεί από αυτές τις αλλαγές».

Τα διλήμματα

Οι Τούρκοι υπό την ηγεσία του Ερντογάν έχουν αφενός εγκαταλείψει τη βούλησή τους να γίνουν δεκτοί στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αφετέρου θέλουν να ενισχύσουν τις σχέσεις τους με την Κίνα και να λάβουν σημαντικό ρόλο στην κινεζική πρωτοβουλία Belt and Road και στη συνέχεια να προχωρήσουν σε τετελεσμένα, έστω και αν αντιβαίνουν στο διεθνές δίκαιο. Ο Ερντογάν δεν εγκαταλείπει τις φιλοδοξίες του να επεκτείνει τη σφαίρα επιρροής του και η επίθεσή του κατά των ιταλικών πλοίων φαίνεται να είναι μέρος της ίδιας φιλοδοξίας. Εν κατακλείδι, ο χρόνος θα δείξει εάν η σχέση Τουρκίας-Κίνας θα είναι βιώσιμη και κατά πόσον οι ενέργειες της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο θα τύχουν εκμετάλλευσης από το Πεκίνο.