ΠΤΗΣΗ BEA/CY 284, 12 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1967 - 66 ΝΕΚΡΟΙ

Η ΠΡΩΤΗ ΑΝΑΤΙΝΑΞΗ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΑΕΡΟΠΛΑΝΟΥ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ… ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΑΠΟΔΕΣΜΕΥΜΕΝΑ ΒΡΕΤΑΝΙΚΑ ΕΓΓΡΑΦΑ, ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΝΕΤΑΙ ΠΕΡΑΝ ΠΑΣΗΣ ΑΜΦΙΒΟΛΙΑΣ ΟΤΙ ΒΟΜΒΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΕΥΘΥΝΟΤΑΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΤΙΝΑΞΗ

Σχεδόν απαρχής όλα τα δημοσιεύματα του βρετανικού Τύπου ανέφεραν πρωτοσέλιδα για μέρες ότι ο στόχος της βομβιστικής ενέργειας ήταν η δολοφονία του Στρατηγού Γεώργιου Γρίβα Διγενή, αρχηγού της Εθνικής Φρουράς. Θεωρήθηκε βέβαιον ότι ο Στρατηγός θα ταξίδευε με την πτήση εκείνη, αλλά την τελευταία στιγμή ματαίωσε

Στις 12 Οκτωβρίου 2017 ήταν η 50ή τραγική επέτειος της ανατίναξης του βρετανικού αεροπλάνου των Βρετανικών Ευρωπαϊκών Αερογραμμών (British European Airways), κομήτη 4B G-ARCO. Σύμφωνα με τα αποδεσμευμένα βρετανικά έγγραφα, επιβεβαιώνεται πέραν πάσης αμφιβολίας ότι βόμβα στρατιωτικού τύπου ευθυνόταν για την ανατίναξη.

Στις 11 Οκτωβρίου 1967 το αεροπλάνο απογειώθηκε από το αεροδρόμιο Χίθροου του Λονδίνου με προορισμό την Αθήνα καθ’ οδόν προς τη Λευκωσία. Η πτήση Λονδίνο-Αθήνα ήταν των Βρετανικών Ευρωπαϊκών Αερογραμμών και από την Αθήνα προς Λευκωσία μετατρεπόταν σε πτήση CY 284 των Κυπριακών Αερογραμμών. Σε απόσταση 100 μιλίων ανατολικά της Ρόδου εξερράγη βόμβα στο αεροπλάνο, με αποτέλεσμα τον θάνατο όλων των επιβατών και του πληρώματός του - συνολικά 66 άνθρωποι έχασαν τόσο τραγικά τη ζωή τους.

Το αεροπλάνο απογειώθηκε από την Αθήνα στις 02.31 και στις 03.18 προσπάθησε να επικοινωνήσει με τον Πύργο Ελέγχου της Λευκωσίας, αλλά τίποτ’ άλλο δεν ακολούθησε, με αποτέλεσμα στις 04.40 να τρέξει προς έρευνα αεροπλάνο από τη βάση Ακρωτηρίου. Στις 06.25 εντοπίστηκαν τα συντρίμμια του αεροπλάνου ακριβώς στην περιοχή όπου είχε αποπειραθεί να επικοινωνήσει με τη Λευκωσία. Τουρκικά πλοία εντόπισαν και μάζεψαν 19 σορούς και άλλες 32 σορούς μάζεψε ελληνικό αντιτορπιλικό, τις οποίες μετέφεραν στη Ρόδο. Οι βρετανικές Αρχές ζήτησαν να μεταφέρονταν οι σοροί στην Κύπρο, αλλά δεν έγινε κατορθωτό.
Συνολικά βρέθηκαν 51 νεκροί, με 11 να θεωρούνται αγνοούμενοι, αλλά νεκροί.

Το πλήρωμα αποτελείτο από τους Captain G.D. Blackwood, First Officer M.P. Thomas, First Officer D.E. Palmer και τους αεροσυνοδούς Ν. Χασαπόπουλο, Υ. Λοΐζου, Τ. Εφρέμη και Κ. Φώτου.

Οι έρευνες

Το Τμήμα Εμπορίου της Μεγ. Βρετανίας αμέσως διέταξε έρευνες, για τις οποίες συνεργάστηκαν διάφορα τμήματα. Παράλληλα και η εταιρεία BEA προέβη στις δικές της έρευνες, με αποτέλεσμα όλες να φθάσουν στο ίδιο πόρισμα.

Το πόρισμα του Τμήματος Εμπορίου της Βρετανίας παραδόθηκε τον Απρίλιο του 1968 από τον J. B. Veal Chief Inspector of Accidents (επικεφαλής των ερευνών) και το άλλο από τον Αρχηγό της Μητροπολιτικής Αστυνομίας. Η πρώτη έκθεση/έρευνα αναφερόταν στα αίτια της πτώσης και δόθηκε στη δημοσιότητα τον Αύγουστο του 1968 και είναι αποδεσμευμένη. Η δεύτερη αφορά τις έρευνες της Μητροπολιτικής Αστυνομίας και καλύπτει την εγκληματική πτυχή για τη δολοφονία των θυμάτων. Αυτή βρίσκεται σε δύο φακέλους στο Βρετανικό Εθνικό Αρχείο και παραμένει μυστική, με προοπτική αποδέσευσης το 2040.

Αντιλαμβάνομαι ότι μέχρι σήμερα το κυπριακό κράτος δεν επιβεβαιώνει ότι ήταν βόμβα που ευθύνεται και χρησιμοποιείται ο ισχυρισμός ότι ήταν «αθώο» δυστύχημα.

Αντίγραφα στην κυπριακή Κυβέρνηση

Αυτό είναι αδικαιολόγητο εκ μέρους διαδοχικών κυπριακών κυβερνήσεων, γιατί τα αποδεσμευμένα βρετανικά έγγραφα επιβεβαιώνουν ότι το πόρισμα των ερευνών για τα αίτια της πτώσης, που εκδόθηκε τον Αύγουστο του 1968 από το Τμήμα Εμπορίου της Βρετανίας, δόθηκε στην κυπριακή Κυβέρνηση για ενημέρωση του Υπουργικού Συμβουλίου σε έξι (6) αντίγραφα.

Επομένως δεν δικαιολογείται άρνηση της αλήθειας, όταν στο πόρισμα που τους δόθηκε σε έξι αντίγραφα γράφει επιγραμματικά:

«Cause - The aircraft broke up in the air following detonation of a high explosive device within the cabin». (Αιτία - Το αεροπλάνο μοιράστηκε στον αέρα κατόπιν έκρηξης μεγάλου εκρηκτικού μηχανισμού μέσα στην καμπίνα).

Επισημαίνεται επίσης: «Οι έρευνες του RARDE (Royal Armament Research and Development Establishment) προχώρησαν στον βαθμό που (οι ερευνητές) είναι σε θέση να πουν ότι είναι 100 τοις εκατόν σίγουροι πως υπήρχε εκρηκτικός μηχανισμός μεγάλης ισχύος». Και σε έκθεση του ιδίου του RARDE - «Μαρτυρία έκρηξης μεγάλης ισχύος (στρατιωτικού ή άλλου παρόμοιου τύπου - όμως όχι συνηθισμένης «gelignite» - ζελινίτις) βρέθηκε, ως αποτέλεσμα λεπτομερούς εξέτασης ενός μαξιλαριού συγκεκριμένου καθίσματος...».

Στις 18 Ιανουαρίου 1968, οι εφημερίδες στη Βρετανία έγραψαν πως «ο Υφυπουργός Εμπορίου J. P. W. Mallalieu, σε γραπτή δήλωσή του στη Βουλή των Κοινοτήτων, είπε πως βρέθηκε αναμφισβήτητη μαρτυρία ότι μεγάλης ισχύος εκρηκτικός μηχανισμός ευθυνόταν για την ανατίναξη του αεροπλάνου...».
Η δε «Birmingham Post» δημοσίευσε φωτογραφία του ειδικού για εκρηκτικά V. J. Clancey της RARDE να κρατά το συγκεκριμένο μαξιλάρι του καθίσματος που ανατίναξε το αεροπλάνο, με λεζάντα ότι χρησιμοποιήθηκε στρατιωτικού τύπου εκρηκτική ύλη.

Το Υπ. Εσωτερικών αρνήθηκε να δώσει αντίγραφο των αστυνομικών ερευνών στο Δικαστήριο Αθηνών.

Την 1η Αυγούστου 1968 βρίσκουμε ότι το Υπ. Εσωτερικών της Βρετανίας ενημέρωσε το Φόρεϊν Όφις ότι δεν θα έδιδαν αντίγραφο της αστυνομικής έρευνας στον Δημόσιο Κατήγορο του Δικαστηρίου Αθηνών. Έγραψαν: «Το περιεχόμενο της έκθεσης των αξιωματούχων της Μητροπολιτικής Αστυνομίας είναι τέτοιο, που δεν μπορούμε να δώσουμε αντίγραφο στης ελληνικές Αρχές. Ο καλύτερος τρόπος να χειριστείτε το θέμα είναι να τους δώσετε αντίγραφο της έκθεσης τού επικεφαλής των ερευνών και να αποφύγετε οποιεσδήποτε αναφορές στην έρευνα της Αστυνομίας...».

Αβραάμ Σολωμού

Στα έγγραφα, και ενώ αναφέρονται οι συγγενείς στους οποίους παραδόθηκαν οι σοροί των θυμάτων, στην περίπτωση του επιβάτη Αβραάμ Σολωμού, και παρ’ όλον ότι σημειώνεται η σύζυγός του ως το άμεσο συγγενικό πρόσωπο, η σορός του καταγράφεται ως «φ/δι Κυπριακής Πρεσβείας στην Αθήνα». Ο επιβάτης Α. Σολωμού παρουσίασε πρόβλημα, όταν απαίτησε επίμονα να ταξιδεύσει με την πτήση 284 δίχως εισιτήριο, αρνήθηκε να πετάξει με άλλη πτήση και επικαλέστηκε ότι έγινε λάθος στο αεροδρόμιο Λευκωσίας και έχασε το εισιτήριό του. Ο σταθμάρχης της BEA P. D. Antram σε έκθεσή του στις 15.1.1968 έγραψε: «Θεωρήστε την επιμονή του κ. Σολωμού ως ύποπτη. Ίσως να κουβαλούσε εκρηκτικά που ήθελε να παραδώσει το συντομότερον».

Ο στόχος

Σχεδόν απαρχής όλα τα δημοσιεύματα του βρετανικού Τύπου ανέφεραν πρωτοσέλιδα για μέρες ότι ο στόχος της βομβιστικής ενέργειας ήταν η δολοφονία του Στρατηγού Γεώργιου Γρίβα Διγενή, αρχηγού της Εθνικής Φρουράς. Θεωρήθηκε βέβαιον ότι ο Στρατηγός θα ταξίδευε με την πτήση εκείνη, αλλά την τελευταία στιγμή ματαίωσε.

Στις 9 Ιανουαρίου 1968 ο κατάδικος στις φυλακές Brixton, ονόματι Π. Γεωργιάδης, ενημέρωσε τις Αρχές ενυπογράφως ότι είχε πληροφορίες να τους δώσει και σε υστερόγραφό του έλεγε: «Ήμουν παρών σε συνάντηση, όταν υψηλά ιστάμενο στρατιωτικό πρόσωπο ήλθε σ’ αυτήν τη χώρα για να συζητήσει σχέδιο για ανατροπή του καθεστώτος», και τους ονόμασε ένα άλλο πρόσωπο που ζούσε στη Λονδίνο, το οποίο είχαν μεταφέρει οι Άγγλοι κατά τη διάρκεια του αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-59 για προστασία, ότι μπορούσε να τους δώσει και εκείνο πληροφορίες. Στις 17 Φεβρουαρίου 1968 η «Evening Standard» έγραψε ότι η Αστυνομία πήρε σκούπα και ερευνούσε τη «μικρή Κύπρο», την περιοχή Camden Town, ζητώντας πληροφορίες και ότι η Αστυνομία πίστευε ότι όντως ο στόχος ήταν ο Γρίβας...

Στο βιβλίο του «Η Βιογραφία του Στρατηγού Γρίβα», τόμος 3ος, ο συγγραφέας Λεωνίδας Λεωνίδου έγραψε ότι, έξι χρόνια αργότερα, στενός συνεργάτης του Γρίβα τού αποκάλυψε τα εξής:

«Σας αποκαλύπτω ότι έχω έγκυρες πληροφορίες ότι η πτώσις του ‘κομήτου’ των Κυπριακών Αερογραμμών στις 12.10.1967 είχε εσάς ως στόχο. Είναι γνωστόν ότι θα εταξιδεύετε με την πτήσιν εκείνην... Εσώθητε, διότι, την τελευταίαν στιγμήν, ανεβάλατε το ταξίδι. Είχαν βάλει ωρολογιακή βόμβαν. Την ετοίμασαν έμπιστοι του Υπουργείου Εσωτερικών.

»Η αναβολή του ταξιδιού σας, που δεν την περίμεναν, και η λανθασμένη επαναρύθμισις της βόμβας, είχε σαν συνέπεια να πέση από έκρηξη το αεροπλάνο και να σκοτωθή ο έμπιστος που είχε αναλάβει την τοποθέτηση, ματαιώνοντας εκείνος την δική του αναχώρηση αν εσείς είχατε επιβιβασθή. Τα γνωρίζετε όλα αυτά; Διατί δεν τα γράφουν οι εφημερίδας μας;».

Και προσθέτει ο συγγραφέας στο βιβλίο, ο οποίος εμπλέκει τη δολοφονική απόπειρα με τα γεγονότα στην Κύπρο και την άρνηση του Γρίβα να αναμείξει την Εθνική Φρουρά σε ενέργειες εναντίον των Τουρκοκυπρίων:

«Αυτές οι συνταρακτικές λεπτομέρειες εμπλέκουν ξανά τον Υπουργό Εσωτερικών της Κύπρου Πολύκαρπο Γιωρκάτζη, γιατί η έκρηξη έγινε κάτω από το κάθισμα του Αβραάμ Σολωμού, τότε οδηγού του υπ. Εξωτερικών Σπ. Κυπριανού, και ο οποίος δρούσε με εντολές του Γιωρκάτζη...».

Αίτηση για αποδέσμευση

Τον Νοέμβριο του 2015 η γράφουσα υπέβαλε αίτηση βάσει της νομοθεσίας Freedom of Information Act 2000 για αποδέσμευση των δύο αστυνομικών φακέλων. Απορρίφθηκε με το δικαιολογικό ότι η φύση του εγκλήματος είναι τόσο σοβαρή που, αν αποδεσμευθούν οι πληροφορίες, θα προκαλέσουν μεγάλο δημόσιο ενδιαφέρον για νέα διερεύνηση του εγκλήματος. Ότι κάποιες εκθέσεις και φωτογραφίες είναι τόσο γλαφυρές που θα προκαλέσουν ψυχική αναστάτωση των συγγενών κ.τ.λ. Η Αστυνομία επιθυμεί οι λεπτομέρειες αυτές να παραμείνουν εμπιστευτικές μέχρι που οποιοσδήποτε υποθετικά ύποπτος φθάσει την ηλικία των 100 χρονών... Όμως, παράλληλα, δεν αποκλείουν την πιθανότητα να αποδεσμευθούν οι φάκελοι και ενωρίτερα...

ΦΑΝΟΥΛΑ ΑΡΓΥΡΟΥ
Ερευνήτρια/δημοσιογράφος