ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΑΝΑΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΓΚΛΙΣΕΩΝ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ-ΑΚΙΝΤΖΙ

Τα ψέματα τελείωσαν. Από αύριο μέχρι και την Παρασκευή τα βλέμματα και η προσοχή όλων θα είναι στραμμένα στο Μοντ Πελεράν της Ελβετίας. Μέσα στις κρίσιμες αυτές πέντε μέρες αναμένεται να κριθεί το μέλλον των διαπραγματεύσεων με τους οιωνούς να μην είναι οι καλύτεροι. Η αδιάλλακτη στάση της Τουρκίας στα θέματα της ασφάλειας και των εγγυήσεων αλλά και του εδαφικού που θα συζητηθεί δεν αφήνουν περιθώρια υπέρμετρης αισιοδοξίας. Ωστόσο, αυτό που στην τελική όλοι αναμένουν και ελπίζουν είναι το νέο σχέδιο λύσης να είναι σαφώς βελτιωμένο από το απορριφθέν Σχέδιο Ανάν.

Ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δηλώνει κατά καιρούς πως οι μέχρι τώρα επιτευχθείσες συγκλίσεις στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων είναι βελτιωμένες εν συγκρίσει με το Σχέδιο Ανάν. Είναι όμως έτσι ακριβώς τα πράγματα; Στην παρούσα ανάλυση θα επιχειρήσουμε μια συγκριτική προσέγγιση ορισμένων βασικών προνοιών του Σχεδίου Ανάν με τις υπάρχουσες συγκλίσεις, όπως αυτές έχουν διατυπωθεί δημόσια, ούτως ώστε να δούμε πού και αν υπάρχει διαφοροποίηση.

ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΣΥΝΙΣΤΩΣΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΩΝ

Σχέδιο Ανάν: «Οι συνιστώσες πολιτείες δύνανται να έχουν εμπορικές και πολιτιστικές σχέσεις με τον έξω κόσμο» (Άρθρο 2/2)

Σήμερα: Αναστασιάδης και Ακιντζί συμφώνησαν ότι τα δύο συνιστώντα κρατίδια θα έχουν τη δυνατότητα να συνάπτουν συμφωνίες με κράτη με τα οποία η Κυπριακή Δημοκρατία διατηρεί διπλωματικές σχέσεις για πολιτιστικά, εκπαιδευτικά, θρησκευτικά και εμπορικά θέματα». Οι συνιστώσες πολιτείες επομένως διευρύνουν τη δυνατότητα σύναψης συμφωνιών και σε εκπαιδευτικά ζητήματα, πέραν από τα εμπορικά και τα πολιτισμικά.

Σχέδιο Ανάν: «Οι συνιστώσες πολιτείες ασκούν κυριαρχικά όλες τις εξουσίες τις οποίες το σύνταγμα δεν εκχωρεί στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση». (Άρθρο 2/1/γ)

Σήμερα: Αναστασιάδης και Ακιντζί φέρονται να συμφώνησαν ότι οι συνιστώσες πολιτείες, εντός της επικράτειάς τους, να ασκούν το κατάλοιπο εξουσίας πλήρως, αμετάκλητα, αποκλειστικά και ελεύθερα, υπό τα δικά τους συντάγματα.

ΙΘΑΓΕΝΕΙΑ

Σχέδιο Ανάν: «Όλοι οι πολίτες θα απολαμβάνουν επίσης την εσωτερική ιδιότητα του πολίτη της συνιστώσας πολιτείας» (Άρθρα 3/2 και 12/2)

Σήμερα: Σύμφωνα με το κοινό ανακοινωθέν Αναστασιάδη-Έρογλου 11.2.2014: «Όλοι οι πολίτες της ενωμένης Κύπρου θα είναι ταυτόχρονα πολίτες είτε της ελληνοκυπριακής συνιστώσας πολιτείας είτε της τουρκοκυπριακής συνιστώσας πολιτείας». Εντούτοις, ο νέος κατοχικός ηγέτης Μουσταφά Ακιντζί έχει «υπαναχωρήσει» από την ερμηνεία ότι η αναλογία 4:1 αφορά στο σύνολο και την περιορίζει στους Τούρκους και Έλληνες που θα δικαιούνται υπηκοότητα.

Ο μόνος τρόπος για να παραμείνει κάποιος στον τόπο καταγωγής του, αν ανήκει στην άλλη κοινότητα, θα είναι να αποκτήσει την εσωτερική ιθαγένεια της άλλης συνιστώσας πολιτείας. Όσον αφορά τους εποίκους, ενώ ο Πρόεδρος κάνει λόγο για παραμονή 40 χιλιάδων, ο Ακιντζί υποστήριξε στη διακαναλική ότι θα υπάρξει εσαεί μονιμοποίηση όλων των παράνομων εποίκων στην Κύπρο, ο αριθμός των οποίων είναι ακόμη αδιευκρίνιστος.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΕΣ ΚΑΙ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Σχέδιο Ανάν: «Θα υπάρχει ελευθερία διακίνησης και ελευθερία διαμονής σε όλην την Κύπρο» (Άρθρο 11/3)

Σήμερα: Μόνο το δικαίωμα διακίνησης και διαμονής κατοχυρώνεται. Το εκλογικό δικαίωμα και το δικαίωμα της περιουσίας στον τόπο μόνιμης διαμονής θα ασκείται υπό προϋποθέσεις ανάλογες με τις ιδιότητες πολιτών. Σε σχέση με το δικαίωμα εγκατάστασης, η κάθε συνιστώσα πολιτεία θα μπορεί να εισάγει μέτρα ποσόστωσης (20%), ώστε να υπάρξει διασφάλιση της ταυτότητάς της αναφορικά με πρόσωπα που δεν κατέχουν την εσωτερική της ιθαγένεια.

ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ

Σχέδιο Ανάν: «Κάθε Νομοθετικό Σώμα θα απαρτίζεται από 48 μέλη. Η Γερουσία θα απαρτίζεται από ίσο αριθμό Ε/κ και Τ/κ. Η Βουλή των Αντιπροσώπων θα απαρτίζεται κατ’ αναλογίαν προς τον αριθμό των προσώπων που έχουν εσωτερική ιδιότητα πολίτη έκαστης συνιστώσας πολιτείας, με την προϋπόθεση ότι κάθε συνιστώσα πολιτεία θα κατέχει τουλάχιστον το ένα τέταρτο των εδρών» (Άρθρα 5/1/α και 22)

Σήμερα: Αναστασιάδης και Ακιντζί αποφάσισαν η Γερουσία να αποτελείται από 40 Γερουσιαστές, 20 Ε/κ και 20 Τ/κ. Η Βουλή των Αντιπροσώπων από 48 Βουλευτές, 36 Ε/κ και 12 Τ/κ.

ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ

Σχέδιο Ανάν: «Το Ανώτατο Δικαστήριο θα απαρτίζεται από ίσο αριθμό Δικαστών από κάθε συνιστώσα πολιτεία και 3 μη Κύπριους δικαστές» (Άρθρα 6/2 και 36/1)

Σήμερα: Αναστασιάδης και Ακιντζί αποφάσισαν ότι το Ανώτατο Δικαστήριο θα απαρτίζεται από 4 Ε/κ Δικαστές και 4 Τ/κ. Για τα συνταγματικά θέματα θα ορίζεται με κλήρωση ένας (1) ξένος Δικαστής, ο οποίος θα προεδρεύει και θα έχει τη νικώσα ψήφο σε περίπτωση ισοψηφίας. Όσον αφορά τα υπόλοιπα ομοσπονδιακά όργανα, ο Ακιντζί αποκλείει τη λήψη αποφάσεων με απλή πλειοψηφία και εισάγει έντεχνα την έννοια του βέτο.

ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΟ

Σχέδιο Ανάν: «Οι απαιτήσεις των ιδιοκτητών οι οποίοι στερήθηκαν κατοχής [...] θα λυθούν με συνολικό τρόπο σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, τον σεβασμό των ατομικών δικαιωμάτων των ιδιοκτητών που στερήθηκαν κατοχής και των σημερινών χρηστών και της αρχής της διζωνικότητας». «Στις περιοχές που δεν υπόκεινται σε εδαφική αναπροσαρμογή, οι διευθετήσεις για την άσκηση των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας με τη μορφή αποκατάστασης ή αποζημίωσης». Επιπρόσθετα στις υποπαραγράφους του άρθρου 10/3 στις θεραπείες αναφέρονται και η ανταλλαγή, η μερική αποκατάσταση και η πώληση δικαιωμάτων. (Άρθρο 10/1/3)

Σήμερα: Σύμφωνα με αποκαλύψεις των πρακτικών του Εθνικού Συμβουλίου, αναγνωρίζεται το δικαίωμα στον νόμιμο ιδιοκτήτη και τον χρήστη, αρκεί να είναι «υπήκοος του ψευδοκράτους» και να έχει στην κατοχή του την περιουσία για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 5 χρόνων από την ημέρα υπογραφής της συμφωνίας. Ανάμεσα στα κριτήρια τα οποία η Επιτροπή Περιουσιών θα λαμβάνει υπ' όψιν για να καθορίζει την προτεραιότητα επί της περιουσίας, θα περιλαμβάνονται η αξία του ακινήτου και ο συναισθηματικός παράγοντας. Στις θεραπείες περιλαμβάνονται η αποκατάσταση, η μερική αποκατάσταση, η ανταλλαγή, η αποζημίωση και συνδυασμός των παραπάνω. Ο Ακιντζί δήλωσε στη διακαναλική ότι αναγνωρίζεται το δικαίωμα της ιδιοκτησίας, αλλά με περιορισμούς ως προς το μέγεθός της.

ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ-ΑΣΦΑΛΕΙΑ

Σχέδιο Ανάν: Το σχέδιο Ανάν προνοούσε ότι εγγυητές της Κύπρου θα ήταν η Ελλάδα, η Τουρκία και η Βρετανία. Το ζήτημα μονομερούς επέμβασης μιας εκ των εγγυητριών δυνάμεων παρέμενε αδιευκρίνιστο.

Σήμερα: Αν και η ε/κ πλευρά θέτει ως προϋπόθεση της λύσης την κατάργηση των εγγυήσεων και την πλήρη αποχώρηση του τουρκικού στρατού, ο Ακιντζί υιοθετεί την πρόταση της Τουρκίας για διατήρηση των τουρκικών εγγυήσεων για την τ/κ συνιστώστα πολιτεία και παραμονή μικρού αριθμού τουρκικών στρατευμάτων. Υπάρχει, επίσης, πρόταση για διατήρηση τουρκικής βάσης στο νησί στο βρετανικό μοντέλο, καθώς και πρόταση για δημιουργία πολυεθνικής δύναμης ασφάλειας υπό τον ΟΗΕ.

ΕΔΑΦΙΚΟ

Σχέδιο Ανάν: Προνοούσε ότι μέσα σε διάστημα τριών ετών θα γινόταν επιστροφή του 9% των εδαφών που κατέχεται σήμερα από την Τουρκία. Η επιστροφή θα γινόταν σε έξι φάσεις. Έως ότου ολοκληρωνόταν η επιστροφή εδαφών, η διοίκησή τους θα παρέμενε στο τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος.

Σήμερα: Η ε/κ πλευρά επιθυμεί τέτοια επιστροφή εδαφών, ώστε να συνδέεται με την επιστροφή 100.000 προσφύγων υπό ε/κ διοίκηση. Το εδαφικό δεν έχει ακόμη συζητηθεί επί της ουσίας και την Παρασκευή διεφάνη απόκλιση προσεγγίσεων ως προς την κατάθεση χαρτών. Υπάρχουν, επίσης, σκέψεις για τη δημιουργία «ομόσπονδων περιοχών», για τις οποίες «υποψήφιες» είναι η Μόρφου και η Καρπασία.

Ιστορική υπενθύμιση

Για την ιστορία, αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι σύμφωνα με έγγραφο του Wikileaks με κωδικό 06NICOSIA766 ημερομηνίας 23ης Μαΐου 2006, ο τότε Αναπληρωτής Πρόεδρος του ΔΗΣΥ Αβέρωφ Νεοφύτου ανέφερε ότι το κόμμα του έχει υποφέρει τα μάλα για την επιλογή του «ναι» στο σχέδιο Ανάν για το δημοψήφισμα και γι' αυτόν τον λόγο το κόμμα του δεν μπορεί πλέον δημόσια να υποστηρίξει το σχέδιο. Ο Α. Νεοφύτου, σύμφωνα πάντα με το έγγραφο, πρόσθεσε ότι κατ' ιδίαν είναι διατεθειμένος να ομολογήσει ότι το σχέδιο Ανάν παραμένει η μόνη βιώσιμη βάση για επανένωση. Ο κ. Νεοφύτου πρότεινε μάλιστα όπως το όνομα «Ανάν» να αφαιρεθεί από οποιοδήποτε σχέδιο.