Το τι είναι απόρρητο και τι δεν είναι για ένα κράτος, το αποφασίζει το ίδιο το κράτος
Όταν ο ίδιος ο κ. Γ. Βασιλείου παραδέχεται ότι αυτά αποτελούν «μέρος του κυβερνητικού αρχείου και τώρα μπορεί να αξιοποιηθεί», παραδέχεται ουσιαστικά ότι κατακράτησε κρατική περιουσία για σχεδόν δύο δεκαετίες

Διαβάσαμε στην ιστοσελίδα του Sigmalive κείμενο της Δόνας Καπαρτή, 13.10.2016, με τίτλο «Στη φόρα εκατοντάδες χιλιάδες τεκμήρια για το Κυπριακό», ότι ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας Γιώργος Βασιλείου δωρίζει στο Πανεπιστήμιο Κύπρου πάνω από 160.000 χιλιάδες ψηφιακά τεκμήρια που αφορούν, μεταξύ άλλων, στο Κυπριακό, και δη «όλα τα κείμενα των διαπραγματεύσεων του κ. Βασιλείου με τον τότε κατοχικό ηγέτη Ραούφ Ντενκτάς, υπό την αιγίδα του τότε ΓΓ του ΟΗΕ Χαβιέρ Πέρες ντε Κουεγιάρ και στη συνέχεια του διαδόχου του Μπούτρος-Μπούτρος Γκάλι». Και ότι η συμφωνία ανάμεσα στον πρώην Πρόεδρο και τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου Κύπρου Κωνσταντίνο Χριστοφίδη για την ψηφιοποίηση του ογκώδους αρχείου έγινε το μεσημέρι της ίδιας ημέρας (13/10).

Μέρος του κυβερνητικού αρχείου
Σε επικοινωνία του με το Sigmalive, ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας ξεκαθάρισε ότι το αρχείο που δώρισε στο Πανεπιστήμιο Κύπρου δεν περιλαμβάνει απόρρητα στοιχεία και ότι πρόκειται για «μέρος του κυβερνητικού αρχείου και τώρα μπορεί να αξιοποιηθεί». Παρ' όλα ταύτα, ο Πρύτανης κ. Χριστοφίδης δήλωσε ότι στα όποια απόρρητα στοιχεία δεν θα υπάρχει πρόσβαση μέχρι να περάσουν 30 χρόνια.

Απαράδεκτο..
Μα είναι σοβαρά πράγματα αυτά; Με ποιαν αρμοδιότητα ο κ. Χριστοφίδης αποφασίζει και αναλαμβάνει να… διαμορφώνει πολιτική κράτους; Το τι είναι απόρρητο και τι δεν είναι και τα κριτήρια, τι συμφέρει στο κράτος, από πλευράς ασφάλειας, σχέσεων με άλλες χώρες κ.τ.λ. αποφασίζονται από αξιωματούχους του κράτους σε συνεννόηση με τις Μυστικές Υπηρεσίες, και όχι από οποιονδήποτε!

Εξάλλου, ο ίδιος ο κ. Γ. Βασιλείου δηλώνει ότι σ’ αυτά δεν περιλαμβάνονται απόρρητα στοιχεία. Και συμφωνώ μαζί του, εφόσον τα είχε στο σπίτι του για κοντά 18-20 χρόνια και δεν ξέρουμε πόσοι τα είδαν, τα χρησιμοποίησαν και πόσα άλλα ίσως να υπήρχαν, αλλά τώρα δεν υπάρχουν ή δόθηκαν κ.τ.λ.

Δεύτερον, αν ο κ. Χριστοφίδης (και μονομερώς), προσπαθεί να αντιγράψει τον θεσμό του Βρετανικού Κρατικού Αρχείου, θα πρέπει να γνωρίζει (αν και δεν είναι της αρμοδιότητάς του) ότι η δέσμευση και αποδέσμευση κρατικών επισήμων εγγράφων δεν εξαρτώνται από την ημέρα που ένας πρώην αξιωματούχος του κράτους, αφού τα κράτησε για 20 χρόνια στο σπίτι του, τα επιστρέφει, αλλά από την ημέρα της ημερομηνίας που φέρουν τα εν λόγω έγγραφα.

Παράτυπη κατακράτηση
Όταν, δε, ο ίδιος ο κ. Γ. Βασιλείου παραδέχεται ότι αυτά αποτελούν «μέρος του κυβερνητικού αρχείου και τώρα μπορεί να αξιοποιηθεί», παραδέχεται ουσιαστικά ότι κατακράτησε κρατική περιουσία για σχεδόν δύο δεκαετίες. Ο κ. Βασιλείου δεν είχε κανένα δικαίωμα να τα σηκώσει και να τα πάρει μαζί του όταν αποχώρησε από τη δημόσια υπηρεσία.

Αυτά τα έγγραφα αποτελούν όντως κρατική περιουσία και δεν έπρεπε με κανένα τρόπο να φυγαδευτούν είτε από το Προεδρικό είτε από το Υπουργείο Εξωτερικών ή από όποιαν άλλη κυβερνητική υπηρεσία ανήκαν. Αλλά να επιστραφούν στο ΚΡΑΤΟΣ! Λυπηρό βέβαια που η τακτική αυτή προφανώς ακολουθήθηκε ανενόχλητη από Ανεξαρτησίας…

Η φυγάδευσή τους ίσως να στέρησε στον αντικαταστάτη του κ. Γ. Βασιλείου και άλλων λειτουργών της κυβέρνησης πολύτιμες πληροφορίες στη συνέχιση των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό κ.τ.λ.

Το Β. Α. ήδη αποδεσμεύει έγγραφα για Προεδρία Βασιλείου!
Θυμίζω ότι εδώ στο Λονδίνο το βρετανικό Κρατικό Αρχείο κατ’ αρχήν τώρα προσπαθεί να ανοίγει έγγραφα μετά από 25, ακόμα και 20 χρόνια, και, το κυριότερο, ήδη άρχισε να μας αποδεσμεύει έγγραφα που καλύπτουν την προεδρία Γ. Βασιλείου, και ήδη δημοσιεύσαμε πρακτικά για συναντήσεις Θάτσερ-Βασιλείου.

Επομένως, τι μας λέγει ο κ. Χριστοφίδης, ότι κάποια κατά το δοκούν θα… δεσμευθούν με τη δικαιολογία του απορρήτου για άλλα 30 χρόνια; Δηλαδή, δεν φτάνει που κατακρατήθηκαν για 20 χρόνια από τον κ. Βασιλείου, σαν και να ήταν δική του προσωπική περιουσία, την οποία τώρα μας κάνει τη χάρη και μας τα δωρίζει (sic), θα κρατηθούν μακριά από το δημόσιο συνολικά για… 50 τόσα χρόνια; Ενώ θα διαβάζουμε χρόνο με χρόνο από βρετανικά κρατικά αρχεία για τις διαπραγματεύσεις Βασιλείου-Ντενκτάς και γενικά για την προεδρία Γ. Βασιλείου!

Ο ρόλος της Βουλής
Επιπλέον, ο κ. Χριστοφίδης μιλώντας στο ΚΥΠΕ, έγραψε το «Σίγμα», έκανε λόγο για μια σημαντική αρχή και εξέφρασε την ελπίδα όλοι οι Πρόεδροι της Κυπριακής Δημοκρατίας να ακολουθήσουν αυτό το παράδειγμα, γιατί το να βρίσκεται το αρχείο ενός Προέδρου στη βιβλιοθήκη είναι εξαιρετική τιμή για τον οργανισμό (Πανεπιστήμιο), αλλά και πολύ σημαντικό για τους φοιτητές μας και ερευνητές.

Συμφωνώ για το τελευταίο μέρος της δήλωσης, όντως είναι σημαντικό για όλο τον κόσμο να μπορεί να τα μελετήσει ελεύθερα και όχι για επιλεκτικούς. Όμως, δεν είναι θέμα «ελπίδας όλοι οι Πρόεδροι να ακολουθήσουν το ίδιο παράδειγμα», δηλαδή όσοι ζουν, αλλά η Βουλή να είχε πάρει θεσμικά μέτρα προ πολλού, ούτως ώστε να απαγορεύεται σε οποιονδήποτε δημόσιο υπάλληλο, από τον πρώτο αξιωματούχο του κράτους -τον εκάστοτε Πρόεδρο- μέχρι τον τελευταίο σε οποιαδήποτε άλλη θέση, να μαζεύει και να παίρνει μαζί του, σαν να είναι δική του προσωπική ιδιοκτησία, κρατικά αρχειακά έγγραφα τόσο σημαντικά, όπως οι διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό.

Θεσμοθέτηση Κρατικού Αρχείου
Κυβέρνηση και Βουλή οφείλουν να πάρουν μέτρα. Το θέμα αυτό με το «Αρχείο» Βασιλείου έχει αγγίξει και ανοίγει ένα πρόβλημα που αγνοήθηκε διαχρονικά. Να θεσμοθετηθεί επιτέλους ένα πραγματικό Κρατικό Αρχείο, στα πρότυπα του Λονδίνου. Να γίνει ΘΕΣΜΟΣ, που να υπάγεται για τον έλεγχο και λειτουργία του σε κάποιο Υπουργείο. Να απαγορευθεί ως αδίκημα η κατακράτηση κρατικών αρχείων.

Να κληθούν οι πάντες, όσοι κρατούν (όπως κρατούσε ο κ. Γ. Βασιλείου) κρατικά έγγραφα από το 1960 μέχρι σήμερα, είτε οι ίδιοι είτε οι συγγενείς των (όσων απεβίωσαν), είτε Προέδρων είτε άλλων αξιωματούχων του κράτους, να τα επιστρέψουν στο ΚΡΑΤΟΣ. Και όχι να ακούμε τώρα ο ένας να τα… χαρίζει στο ένα Πανεπιστήμιο ή στο άλλο και να τους ευχαριστούμε κιόλας για την καλοσύνη τους.

Νομοθεσία για Ελευθερία στην Πληροφόρηση
Παράλληλα, τίθεται ακόμα ένα θέμα σχετικό. Η Κύπρος στερείται ακόμα νομοθεσίας για την Ελευθερία στην Πληροφόρηση (Freedom of Information), εφόσον η Κυπριακή Δημοκρατία μαζί με το Λουξεμβούργο είναι οι μόνες μέχρι σήμερα δύο χώρες στην Ευρώπη δίχως πρόσβαση σε νομοθεσία για την Πληροφόρηση/Freedom of Information law. (Cyprus Mail 30.7.2015 - Draft freedom of information law «seriously below european standards»).

Τρομερή έλλειψη σε μια Δημοκρατία, η απουσία τέτοιας νομοθεσίας για διαφάνεια. Η οποία θα εγγυάται το θεμελιώδες δικαίωμα του πολίτη στην πληροφόρηση για στοιχεία που κρατούν οι κρατικές υπηρεσίες και Αρχεία, με το θέμα να μη συζητείται ανοικτά, αλλά μυστικά και μακριά από δημόσιο διάλογο.

Η Κυπριακή Δημοκρατία επίσης μέχρι σήμερα δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για Πρόσβαση σε Επίσημα Έγραφα (Council of Europe Convention on Access to Official Documents).

Κατά τα άλλα, αβίαστα έρχονται στο νου τα έγγραφα του Εθνικού Συμβουλίου που βρέθηκαν στα χέρια Γεωργιανών και που είχαν αφεθεί για ανακύκλωση έξω από την πολυκατοικία της κ. Ελένης Μαύρου (σοβαρή υπόθεση κατασκοπίας, Φιλελεύθερος 10.9.2013), η ανακάλυψη απορρήτων εγγράφων του Υπουργείου Υγείας επί Ντίνας Ακκελίδου σε σκισμένες σακούλες σκουπιδιών (Ιούλιος 2003) και η δήλωση του μ. Γλ. Κληρίδη, ότι εκατοντάδες ξένοι πράκτορες αλωνίζουν ανενόχλητοι την Κύπρο…

Υ.Γ. Οι πρώτες αποδεσμεύσεις από το Βρετανικό Κρατικό Αρχείο για το 1988 για την Προεδρία Βασιλείου έγιναν τον Ιούλιο του 2016 και τις καλύψαμε στις εκδόσεις της «Σημερινής», 21, 22 και 26 Ιουλίου 2016.

ΦΑΝΟΥΛΑ ΑΡΓΥΡΟΥ
Ερευνήτρια/δημοσιογράφος