Ο ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ ΤΩΝ ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΣΤΩΝ ΜΙΛΑΕΙ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ

Οι δυσκολίες της ζωής, τα εφηβικά χρόνια, ο πόλεμος που τον έστειλε στον Πενταδάκτυλο και η περιβαλλοντική δράση ενός ανθρώπου που δεν του αρέσει να τσακώνεται

«Όχι, δεν είμαι μοιρολάτρης, δεν πιστεύω στη μοίρα. Πιστεύω ότι το πιο σημαντικό είναι να τα έχεις καλά με τον εαυτό σου»

«Ορισμένα πράγματα που συμβαίνουν δεν είναι τυχαία, αλλά έχουν να κάνουν με το πόσο πολλή δουλειά έκανες»

Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αγλαντζιά το 1955 και το πρώτο σπίτι μας ήταν πάνω στην παλιά πλατεία, όπου βρίσκονται τα σοκάκια της περιοχής. Μετά, οι γονείς μου έχτισαν ένα άλλο σπίτι σε μια περιοχή που τότε υπήρχε το γήπεδο ποδοσφαίρου της Αγλαντζιάς, λίγο έξω από την πόλη. Τελείωσα το δημοτικό σχολείο εκεί, αλλά επειδή ήθελα να γίνω γεωπόνος, έδωσα εξετάσεις, πέρασα και μπήκα στο Γεωργικό Γυμνάσιο Μόρφου, όπου φοίτησα ως οικότροφος για τρία χρόνια.

Ήταν υπέροχα αυτά τα τρία χρόνια, γιατί ήμασταν μόνο αγόρια μέσα στους θαλάμους, κάναμε όλων των ειδών της τρέλες της ηλικίας και διασκεδάζαμε πολύ. Ήταν τότε που ασχολήθηκα με τον αθλητισμό. Πώς προέκυψε αυτό; Μια μέρα, μπήκε στην τάξη ο γυμναστής του σχολείου και μας είπε, «εσείς όλοι θα γίνετε αθλητές, απλώς ακόμα δεν ξέρουμε ποιο θα είναι το άθλημά σας». Ο λόγος ήταν ότι, τότε, υπήρχε μεγάλος ανταγωνισμός μεταξύ των σχολείων στον αθλητισμό. Ο γυμναστής, λοιπόν, μας έβαζε να τρέχουμε καθημερινά μεγάλες αποστάσεις, με αποτέλεσμα κάθε φορά να βελτιώνονταν οι επιδόσεις μας.

Πρώτα αντέχαμε λίγα μέτρα τρεξίματος, μετά καταφέρναμε να αντέξουμε για χιλιόμετρα. Μας έβαζε να δοκιμάζουμε διάφορα αθλήματα. Εγώ, δοκίμασα το απλούν άλμα εις μήκος, το επί κοντώ, το ακόντιο και άλλα, και τελικά διαπιστώθηκε ότι μπορούσα να τρέχω ημιαποστάσεις μετ’ εμποδίων. Έτρεξα και ανώμαλο δρόμο, όχι επειδή ήμουν τόσο καλός, αλλά είχα τον ρόλο του να αποσυντονίσω τους αντιπάλους. Δεν κατάφερνα να τερματίσω ανάμεσα στους πρώτους, έμενα πολύ πίσω, αλλά η δουλειά μου ήταν ο αποσυντονισμός. Στα άλλα αθλήματα έχω και μετάλλια.

Έπειτα, έφυγα από το Γεωργικό Γυμνάσιο και ήρθα στο Παγκύπριο, απ’ όπου αποφοίτησα το 1973 και κατετάγην στο στρατό, ενώ στον πόλεμο πέρασα μερικούς πολύ δύσκολους μήνες πάνω από τη Λάπηθο. Μετά πήγα για σπουδές στην Αγγλία, όπου έκανα τρία χρόνια στο Hackney, που σήμερα ονομάζεται Hackney Community College και μετά στο City University.

«Δεν έγινα ποτέ γεωπόνος»

Τελικά δεν έγινα ποτέ γεωπόνος, σπούδασα Electronics. Ενώ μου άρεσε πάρα πολύ η ζωή στο Γεωργικό Γυμνάσιο, τελικά ανακάλυψα ότι επαγγελματικά δεν με τραβούσε τόσο πολύ, ήθελα να κάνω κάτι διαφορετικό, ένιωθα ότι ως γεωπόνος οι ορίζοντές μου στένευαν. Ξέρετε, από μικρός είχα το ελάττωμα να παρατηρώ τον κόσμο και να βλέπω τι συμβαίνει τριγύρω. Όταν λοιπόν πήγα στην Αγγλία, δεν ήξερα τι να σπουδάσω. Έτσι πήγα λοιπόν σε μια βιβλιοθήκη και μελετούσα τα επαγγέλματα και τις επιλογές που είχα, ξέροντας όμως ότι ήθελα να ασχοληθώ περίπου με τη μηχανική. Βρήκα έναν οδηγό σπουδών, που έλεγε ότι αν δεν ξέρεις τι ακριβώς θέλεις να κάνεις, αλλά σου αρέσει γενικώς η μηχανική, πήγαινε στο τάδε πρόγραμμα και θα σε βοηθήσει να ακολουθήσεις αυτό που πραγματικά θέλεις. Έτσι κι έκανα.

Πέρασα κι εκεί πολύ όμορφα, έκανα φιλίες με ανθρώπους από άλλες χώρες, είχα καλούς καθηγητές οι οποίοι συνέβαλαν στο να αλλάξω τα ενδιαφέροντά μου και να προσανατολιστώ στο περιβάλλον. Μας πήγαιναν εκδρομές στη φύση, κάναμε εξερεύνηση του Λονδίνου, επισκεπτόμασταν τα μυστικά μπουντρούμια που πήγαιναν παλιά τους φυλακισμένους, κατεβαίναμε στο τεράστιο υπόγειο Λονδίνο κι έτσι γνώρισα έναν άλλο κόσμο. Εκεί αγάπησα το περιβάλλον, αλλά σε συνδυασμό με το τι έζησα στον Πενταδάκτυλο, ο οποίος είναι μαγεία όσον αφορά στη φυσική του ομορφιά.

Τα κρυμμένα όπλα

Θυμάμαι, ότι το 1974 βρισκόμασταν σε μια περιοχή όπου βρίσκεται το γνωστό Πέρασμα του Αγίου Παύλου. Μάλιστα, εκεί υπήρχε κι ένα αρχαίο, πλακόστρωτο μονοπάτι, το οποίο δεν ξέρω αν επιβίωσε από τους βομβαρδισμούς ή αν τώρα έχει καταστραφεί λόγω των λατομείων που υπάρχουν στην περιοχή. Πήγα εκεί μια φορά, μετά από χρόνια, αλλά η περιοχή ήταν αγνώριστη λόγω της λατόμησης. Εκεί που ήταν τα φυλάκιά μας, υπήρχε ένας πολύ μεγάλος γκρεμός, αλλά τώρα έχει ισοπεδωθεί. Μάλιστα, θυμάμαι ότι τότε, είχα κρύψει διάφορα όπλα μέσα σε μια σπηλιά. Πήγα να τα βρω, αλλά δεν υπήρχε τίποτα, δεν υπήρχε καν η σπηλιά.

Η θητεία ως Επίτροπος Περιβάλλοντος

Όταν ήρθα στην Κύπρο από την Αγγλία, εργάστηκα στον κλάδο των ηλεκτρονικών, μετά ασχολήθηκα με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, έγινα Επίτροπος Περιβάλλοντος ένα χρόνο με τον Τάσσο Παπαδόπουλο και καθ’ όλην τη διάρκεια της διακυβέρνησης Χριστόφια.

Γιατί με επέλεξε ο Τάσσος; Πάντα ήμουν αναμεμειγμένος στην περιβαλλοντική οργάνωση «Οικολογική Κίνηση» και παράλληλα ασχολούμουν με τους υπολογιστές, όχι τόσο στο software, όσο στο hardware. Μέσα σε αυτήν τη δράση, με διόρισαν Πρόεδρο της Τεχνικής Επιτροπής Μηχανογράφησης του Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών, όπου εξετάζαμε όλες τις αξιολογήσεις και τις προδιαγραφές, και κάναμε τον έλεγχο όλων των αγορών του κράτους. Μέσα από αυτή τη δουλειά, είχα αποκτήσει φοβερές εμπειρίες σχετικά με τις διαδικασίες των δημόσιων προσφορών, εφόσον η δουλειά μας ήταν μεταξύ άλλων να εντοπίζουμε παραλείψεις και λάθη.

Υπήρχε κάποια στιγμή μια προσφορά που ετοίμαζε το Υπουργείο Γεωργίας, στην οποία προσπάθησα να εισηγηθώ στον Υπουργό να αλλάξουν κάποιοι όροι, όμως δεν τα βρήκαμε. Εγώ, επειδή πίστευα ότι αυτή η προσφορά θα ζημίωνε το κράτος και μάλιστα χωρίς να επιτευχθεί ο στόχος, έγραψα μια επιστολή στον Τάσσο, ο οποίος με κάλεσε στο Προεδρικό. Στην αίθουσα ήταν δύο υπουργοί, δυο γενικοί διευθυντές και διάφοροι υπηρεσιακοί παράγοντες, και με το που μπαίνω και κάθομαι, μου λέει ο Πρόεδρος «μίλα». Κέρδισα στην επιχειρηματολογία κι αργότερα, όταν αποφάσισε να με διορίσει Επίτροπο Περιβάλλοντος, μου είπε ότι αυτή συνάντηση ήταν και κάτι σαν τεστ, γιατί ήθελε κάποιον που να μην φοβάται τους υπουργούς.

«Δεν τα καταφέρναμε με τους πολιτικούς»

Όταν, ως Οικολογική Κίνηση, δεν τα καταφέρναμε με τους πολιτικούς και νιώθαμε ότι όλες οι προσπάθειες που κάναμε για το περιβάλλον δεν περνούσαν, αποφασίσαμε ότι ήταν εποχή να αλλάξουμε τρόπο δράσης. Βρεθήκαμε λοιπόν 17 άτομα, υπογράψαμε και κάναμε το Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών.

Εξελέγην βουλευτής και νιώθω φορτωμένος ευθύνη. Επιπλέον, είναι παράξενο που όλος ο κόσμος παρακολουθεί τι κάνουμε εμείς οι βουλευτές. Γράφω κάτι στο Facebook και εμφανίζεται στις εφημερίδες. Λέτε ότι πλέον είμαι δημόσιο πρόσωπο, αλλά με ενοχλεί να δίνεται δημοσιότητα χωρίς να έχεις κάτι να πεις. Μου αρέσει να προωθούνται πολιτικές θέσεις και με αυτή τη δημοσιότητα δεν έχω πρόβλημα, γιατί έχει αποτέλεσμα.

Με τις πυρκαγιές είχα περισσότερη προβολή απ’ όση ήθελα, οι δημοσιογράφοι με πίεσαν αρκετά και δεν κατάλαβα γιατί. Μάλλον ήθελαν να μιλήσω λόγω της θητείας μου ως Επίτροπος Περιβάλλοντος, αλλά πολιτικοί τσακώθηκαν πάρα πολύ για το θέμα και δεν ήθελα να συμμετάσχω στον τσακωμό. Έβγαιναν κι έλεγαν «να παραιτηθεί ο υπουργός» ή «φταίει ο τάδε ή ο δείνα», αλλά εγώ επέλεξα να μιλώ για τα προβλήματα που υπήρχαν. Ούτως ή άλλως, στην καθημερινότητά μου ποτέ δεν μιλώ για να κατηγορήσω κάποιον.

Παραλίγο Πρόεδρος της Βουλής;

Λέτε ότι εντοπίσατε ότι είμαι αγαπητός στον κόσμο και στους συναδέλφους μου. Είναι αλήθεια, αλλά αυτό μου δημιουργεί και ένα είδος «ψυχολογικού προβλήματος», διότι περιμένουν από εμένα πολλά, με αποτέλεσμα να μην έχω χρόνο για ξεκούραση. Νιώθω την πίεση, ειδικά όταν διαβάζω τι μου ζητά ο κόσμος από τα social media. Φυσικά επηρεάζομαι από αυτά, κυρίως γιατί δεν μπορώ να ικανοποιήσω όλα τα αιτήματα.

Υπήρξε μια συζήτηση για το όνομά μου στη θέση του Προέδρου της Βουλής. Υπήρξαν προτάσεις που μου επιβεβαίωναν ότι θα εκλεγόμουν, αλλά δεν θέλησα και οι λόγοι είναι πολλοί. Ο σοβαρότερος, είναι ότι εγώ ήθελα να εκλεγώ βουλευτής και να αφοσιωθώ σε αυτό, γιατί υπάρχουν ορισμένα πράγματα που θέλω να κάνω και δεν θέλω να ασχολούμαι με θέματα της εσωτερικής λειτουργίας της Βουλής, για τα οποία στο κάτω-κάτω δεν έχω την εμπειρία. Δεν ξέρω αν θα προλάβω στα πέντε χρόνια όλα όσα θέλω να καταφέρω, αλλά θα αφοσιωθώ.

«Δεν είμαι μοιρολάτρης»

Η ευτυχέστερη στιγμή της ζωής μου είναι η γέννηση των παιδιών μου. Όπως και να το κάνεις, είναι ένα σοκ όταν γίνεσαι πατέρας. Αλλά γενικότερα, είχα πολλές καλές και πολλές άσχημες στιγμές στη ζωή μου και αν με καλέσετε να σας τις ταξινομήσω, δεν θα μπορέσω. Οι άσχημες στιγμές ήταν πολύ άσχημες, οι δυσκολίες με έχουν χαρακώσει περισσότερο από τις χαρές. Η προσωπικότητα του ανθρώπου νομίζω ότι διαμορφώνεται με τις δυσκολίες. Πέρασα πολύ δύσκολες ώρες στην εισβολή του 1974, με διάφορες ασθένειες που είχαμε μέσα στην οικογένεια εδώ και πολλά χρόνια, με τον θάνατο της γυναίκας μου.

Αν πιστεύω ότι όλα γίνονται για κάποιο λόγο; Όχι, δεν είμαι μοιρολάτρης, δεν πιστεύω στη μοίρα. Πιστεύω ότι το πιο σημαντικό είναι να τα έχεις καλά με τον εαυτό σου και τότε αφιερώνεις πραγματικά χρόνο στο να βελτιώνεσαι, να διαβάζεις, να κάνεις πράγματα που σου αρέσουν, να βοηθάς τον κόσμο όπου μπορείς. Υπάρχει ένα ρητό που λέω πολύ συχνά, που λέει «όσο περισσότερο δουλεύεις, τόσο πιο τυχερός είσαι». Ορισμένα πράγματα που συμβαίνουν δεν είναι τυχαία, αλλά έχουν να κάνουν με το πόσο πολλή δουλειά έκανες.

Επίσης, δίνω πολύ μεγάλη σημασία στις καλές σχέσεις με τους ανθρώπους και δεν μου αρέσει να βλέπω κόσμο να τσακώνεται, μου αρέσει να βλέπω κόσμο που είναι αγαπημένος, να βοηθάω όσο μπορώ και αυτό το κομμάτι είναι πολύ σημαντικό, γιατί σου δίνει μικρές στιγμές ευτυχίας.