Η ΣΚΑΚΙΕΡΑ ΤΗΣ ΣΥΡΙΑΣ, ΤΟ ΝΑΤΟ ΚΑΙ Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ

Πώς τα ενεργειακά και οικονομικά συμφέροντα αποτρέπουν ανοικτό ρωσοτουρκικό πόλεμο, και πώς οικοδομείται η εν δυνάμει συμμαχία Βερολίνου-Μόσχας με φόντο την ενέργεια

· Τι λέει το ΝΑΤΟ για την Τουρκία και γιατί δεν αντέδρασε η Λευκωσία

· Πώς η Γερμανία σχεδιάζει να γίνει ενεργειακό κέντρο

· Γιατί η Μόσχα χαλά τα σχέδια της Τουρκίας στη Συρία

· Ποια ζητήματα ασφάλειας και ανασφάλειας προκύπτουν για τη λύση του Κυπριακού

Η κατάρριψη του ρωσικού SU-24 από τουρκικό F-16 ανατρέπει τις σχέσεις Ρωσίας-Τουρκίας, που στηρίζονταν επί της ενεργειακής συνεργασίας, του εμπορίου, της γεωργίας, της οικοδομικής βιομηχανίας και της εγκατάστασης του πυρηνικού αντιδραστήρα στο Άκουγιου. Το ερώτημα είναι εάν μπορούν να υπάρξουν επιπτώσεις επί του Κυπριακού. Και αναφερόμαστε στο Κυπριακό, διότι διεθνώς ήδη προκύπτουν επιπτώσεις, που είναι συναφείς με τους σχεδιασμούς της Ρωσίας να επιβάλει επί της Άγκυρας, και αφορούν διπλωματικά και οικονομικά τιμωρητικά μέτρα. Μέτρα που καλύπτουν πτήσεις πολιτικών αεροσκαφών, γεωργικά προϊόντα, ακόμη και αυτό το πάγωμα του πυρηνικού σταθμού στο Άκουγιου συν τον Turkish Stream. Και όλ' αυτά συμβαίνουν τη στιγμή κατά την οποία η Τουρκία εξαρτάται ενεργειακά σε ποσοστό 54,7% από τη Μόσχα.

Ανατροπή τουρκικών σχεδιασμών

Από την άλλη, τα όποια μέτρα της Ρωσίας θα προκαλέσουν και στην ίδια κόστος και δη οικονομικό. Συνεπώς είμαστε ενώπιον μιας ρωσικής αντίδρασης, που αποκλείει τον πόλεμο και είναι ενταγμένη στη λεγόμενη «υπολογισμένη απόφαση (calculated decision)». Είναι γνωστό ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν είναι καλός σκακιστής. Η πρωτοβουλία, αλλά και το βάρος της πολιτικής ευθύνης είναι στους ώμους του. Και αυτό διότι η Άγκυρα, με την κατάρριψη του ρωσικού Σουχόι, λογικά, δεν θα προχωρήσει σε άλλες στρατιωτικές ενέργειες σε βάρος της Μόσχας, αφού μια ενέργεια πλέον θα τίναζε τα πάντα στον αέρα. Θα σήμαινε πόλεμο. Άρα έχει χάσει το πλεονέκτημα των κινήσεων.

Όσες σημαντικές κινήσεις ήταν να κάνει, τις έκανε. Ζήτησε σύγκληση του ΝΑΤΟ για στήριξη και την πήρε, αφού η Συμμαχία, αφενός, υιοθέτησε την τουρκική θέση, ότι είχε γίνει παραβίαση του τουρκικού εναέριου χώρου και, αφετέρου, συνταύτισε τα σύνορα της Τουρκίας με τα ΝΑΤΟϊκά. Ήταν μια κίνηση αποτροπής από την Άγκυρα για να βάλει φρένο σε ενδεχόμενη στρατιωτική αντίδραση της Μόσχας. Βεβαίως, από την πλευρά του, το ΝΑΤΟ στήριξε μεν την Άγκυρα, όμως τάχθηκε και υπέρ της αποκλιμάκωσης της κρίσης.

Διότι η ένταση δεν βοηθά κανέναν, αφού ο κοινός στόχος -όπως φραστικά λέγεται- είναι η καταστροφή της ISIS. Αληθές, όμως, είναι ότι τόσο η Τουρκία όσο και η Ιορδανία για παράδειγμα, από την οποία επιχειρούν σήμερα τα γαλλικά μαχητικά, αγοράζουν πετρέλαιο από την ISIS, της οποίας η Άγκυρα κάνει πλάτες όταν την βολεύει για να ξεπαστρεύει τους Κούρδους. Και όχι μόνο. Η Τουρκία είναι ενοχλημένη από τη Μόσχα, διότι με τις αεροπορικές της επιδρομές και τη στήριξη στις δυνάμει του Άσαντ χαλά τους τουρκικούς σχεδιασμούς, που κινούνταν σε δυο κυρίως επίπεδα:

Το πρώτο είναι η δημιουργία ζώνης ασφαλείας εντός του συριακού εδάφους, με απώτερο σκοπό να αποτρέψουν τη δημιουργία κουρδικής ζώνης σε περίπτωση λύσης του Συριακού. Το δεύτερο είναι όπως έχει η Τουρκία την κύρια επιρροή, μετά τις ΗΠΑ, επί του νέου συριακού καθεστώτος σε περίπτωση επίλυσης του προβλήματος.

Πώς βολεύονται και συμβιβάζονται οι ΗΠΑ

Είναι πρόδηλο ότι με την εμπλοκή της Ρωσίας, οι δυο αυτοί σχεδιασμοί γίνονται δύσκολοι ως προς την υλοποίησή τους. Και στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημανθεί και το εξής: Οι ΗΠΑ αφενός δεν ήθελαν τη Μόσχα μέσα στα πόδια τους και αφετέρου ο χρόνος που έδρασε τους ευνόησε. Γιατί τους ευνόησε; Διότι οι Αμερικανοί, μετά το Ιράκ, θέλουν να φτιάξουν στη Συρία άλλη μια κουρδική ζώνη ως δεύτερο στιλέτο στην πλάτη της Τουρκίας, για να μπορούν να τη χαλιναγωγούν αναλόγως της περιπτώσεως.

Ο σχεδιασμός αυτός προκαλεί τις αντιδράσεις της Άγκυρας και φέρνει τις ΗΠΑ σε δύσκολη θέση. Από αυτήν τη δύσκολη θέση τη βγάζει η Μόσχα! Βεβαίως, από την άλλη, η Αμερική δεν θα ήθελε τη Ρωσία μέσα στα πόδια της. Τώρα, βεβαίως, η Ουάσιγκτον πληρώνει τα στρατηγικά της λάθη και θα συμβιβαστεί με τη ρωσική παρουσία, αποφεύγοντας όμως τα προβλήματα που θα είχε με την Άγκυρα στο Κουρδικό.

Η Γερμανία ως ενεργειακό κέντρο και το χατίρι της Άγκυρας

Η ρωσοτουρκική κρίση επηρεάζει και το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, λόγω ΝΑΤΟ και των σχέσεων τής ΕΕ με τη Μόσχα. Και εξηγούμε:

1. Το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ στήριξαν την Τουρκία, αλλά δεν θα μπουν σε πολεμική σύγκρουση με τη Ρωσία για το χατίρι της Άγκυρας. Συνεπώς, το ΝΑΤΟ της έδωσε μεν στήριξη, αλλά δεν θα ακολουθήσει την Άγκυρα, εάν προχωρήσει σε κλιμάκωση της κρίσης. Ούτε θα θέσουν αντίμετρα στη Μόσχα για τα όποια μέτρα κατά της Τουρκίας. Στην παρούσα φάση, ο Ερντογάν και ο Στρατός κράτησαν ψηλά τη σημαία της τουρκικής αξιοπιστίας σε αυτό που ονομάζουμε αποτρεπτική απειλή. Το είχαν πει και το έκαναν. «Θα ρίξουμε -είπαν- ρωσικά μαχητικά που θα παραβιάσουν τον εναέριο χώρο της Τουρκίας».

Όμως, εάν η Άγκυρα προχωρήσει σε νέες στρατιωτικές δράσεις, θα είναι ως να αυτοκτονεί. Η Μόσχα θα ανταποδώσει. Και το ΝΑΤΟ δεν είναι σίγουρο εάν θα ακολουθήσει. Οπότε, όμως, θα τεθεί υπό αμφισβήτηση η συνοχή και η αξιοπιστία της Συμμαχίας. Αλλά, από την άλλη, η ορθολογιστική λειτουργία των διεθνών σχέσεων διδάσκει ότι στη λογική μιας «υπολογισμένης απόφασης» δεν επιτρέπονται ενέργειες, των οποίων το κόστος είναι δυσανάλογο του οφέλους. Καμιά χώρα του ΝΑΤΟ δεν έχει πρόθεση να μπει σε πόλεμο με τη Ρωσία για το χατίρι της Τουρκίας. Και αυτό ήταν πρόδηλο, κατ' αναλογίαν, από στην Κριμαία.

2. Η Γερμανία, που κυριαρχεί στην ΕΕ, βρίσκεται σε αντιπαράθεση με τη Ρωσία, όπως και η λοιπή Δύση, λόγω Κριμαίας, αλλά έχει πολλά κοινά συμφέροντα και κανείς δεν θα ήθελε να φτάσουν τα πράγματα στα άκρα με τη Μόσχα. Το σημαντικότερο των κοινών συμφερόντων είναι η ενέργεια. Η Μόσχα έχει ανακοινώσει ότι την 1/1 του 2017 θα κλείσει τις στρόφιγγες για παροχή αερίου προς την Ευρώπη μέσω Ουκρανίας. Και ως εκ τούτου, το φλερτ που τελεί υπό εξέλιξη είναι μεταξύ Μόσχας και Βερολίνου.

Εκτός από το North Stream προσδοκάται η κατασκευή του North Stream 2, με απώτερο στόχο τη διοχέτευση φυσικού αερίου προς τη Γερμανία και από εκεί σε άλλους προορισμούς της Ευρώπης. Με άλλα λόγια, η Γερμανία θα γίνει ενεργειακός κόμβος. Αυτή η ρωσογερμανική συνεργασία θα δημιουργήσει νέα γεωπολιτικά δεδομένα προς όφελος του Βερολίνου και της Ρωσίας, και σε βάρος της Γαλλίας και της Βρετανίας, η οποία, εάν κάνει το λάθος να φύγει από την ΕΕ, θα χάσει τη θεσμική και πολιτική δυνατότητα να δημιουργεί καταστάσεις ελέγχου εκ των έσω.

Μια τέτοια εξέλιξη δεν θα την ήθελαν οι ΗΠΑ, διότι η ενίσχυση της γερμανικής επιρροής και η συνεργασία Βερολίνου-Μόσχας δημιουργεί προβλήματα στην επιρροή των Αμερικανών στην Ευρώπη. Όμως, υπάρχει και η άλλη όψη του νομίσματος. Να είναι τέτοια η προσπάθεια ελέγχου της Γερμανίας επί των λοιπών χωρών της Ευρώπης ή μεγάλου αριθμού τους, έτσι ώστε οι χώρες αυτές να θεωρήσουν τις ΗΠΑ ως καταφύγιό τους, όχι μόνο ως πολιτική στη λογική του ισοζυγίου δυνάμεων με το Βερολίνο, αλλά και ως μορφή αποτροπής προς την όποια ρωσική απειλή. Την οποία θα επιδιώξει να δημιουργήσει η Ουάσιγκτον, ακόμη και αν δεν υπάρχει! Πάντως, η λογική λέει ότι η Γερμανία δεν θα επιδεινώσει τις σχέσεις της με τη Ρωσία για να στηρίξει την Άγκυρα, τη στιγμή που θέλει να τις βελτιώσει.

Κύπρος και ασφάλεια

Αυτές οι εξελίξεις που σχετίζονται με γεωπολιτικά συμφέροντα, καθώς και με ζητήματα ασφάλειας, αλλά και με την αδίστακτη στάση του καθεστώτος Ερντογάν, κατά τον ισχυρισμό του Μουσταφά Ακιντζί δεν επηρεάζουν το Κυπριακό. Επί τούτου επισημαίνουμε τα εξής: Πρώτο, ποιος θα μας διασφαλίσει από εξωτερικές απειλές χωρίς ένοπλες δυνάμεις σε περίπτωση λύσης, όταν η Κύπρος θα είναι αποστρατιωτικοποιημένη; Αυτοί που σήμερα τις έχουν διαλύσει προβάλλουν τον ισχυρισμό: «Ε και σιγά, και τώρα σάμπως κι έχουμε στρατό»;

Ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο τον απαξίωσαν και τον αποδυνάμωσαν, για να ισχυρίζονται ότι ως ανίσχυροι που είμαστε, δεν έχουμε άλλη επιλογή από την αποδοχή μιας λύσης, όπως αυτήν που μαγειρεύεται στις συνομιλίες ερήμην του λαού και είναι όμοια μ' εκείνην του σχεδίου Ανάν. Και το χειρότερο είναι ότι μετά τη λύση, είτε υπάρχουν είτε ότι όχι τουρκικές εγγυήσεις, καθόλου παράξενο, και το τονίζουμε για πολλοστή φορά, να μας πουν το εξής: Δεχθείτε να μας ελέγχει η Άγκυρα και να μας εγγυηθεί, αλλιώς κινδυνεύετε από τρομοκρατικές και άλλες εξωτερικές απειλές.

Δεύτερο, όταν η Τουρκία καταρρίπτει πολεμικό αεροσκάφος της Ρωσίας, στη δική μας την περίπτωση πώς θα την αποτρέψουμε από στρατιωτικές και άλλης μορφής ακρότητες, ραδιουργίες και μελλοντικές επεμβάσεις στα εσωτερικά μας, όταν θα είμαστε αδύναμοι και όταν θα υπάρχει πρόσφορο έδαφος να συμβούν οι όποιες επεμβάσεις μέσα από ένα πολυδαίδαλο ομοσπονδιακό σύστημα;

Εκτός και αν υπάρχει κανείς, που μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν πρέπει να ληφθεί υπ' όψιν η τουρκική πολιτική και οι σχεδιασμοί της, πριν από και μετά τη λύση του Κυπριακού, καθώς και η κατ' επανάληψιν επιθετική συμπεριφορά της, που αποτυπώνεται ακόμη και επί της Ρωσίας.

Όχι όμως και σε βάρος του Ισραήλ! Του οποίου η αντίδραση, εάν βρισκόταν στη θέση της Μόσχας, θα ήταν άμεση. Και αυτό, διότι το Ισραήλ έχει πιο υψηλό δείκτη αξιοπιστίας από οποιοδήποτε κράτος στα ζητήματα αποτροπής. Ακόμη ένας λόγος για να είχαμε ήδη προχωρήσει σε στρατηγική συμμαχία με το Τελ Αβίβ. Πού όμως να επιτρέψουν στην Κυβέρνησή μας να προχωρήσει σε μια τέτοια συμμαχία οι Βρετανοί. Γιατί να βάλουν το Ισραήλ στα πόδια τους.

Η επιστολή προς το ΝΑΤΟ

Πέραν των ανωτέρω, υπάρχει και μια άλλη σημαντική λεπτομέρεια, που βρίσκεται σε συνάφεια με τη ρωσοτουρκική κρίση, τη στάση του ΝΑΤΟ και το Κυπριακό. Στη δήλωση στήριξης που έγινε προς την Τουρκία, από τον ΓΓ του ΝΑΤΟ Ζεν Στόλντεμπερκ στις 23 Νοεμβρίου, τονίζεται ο σεβασμός της εδαφικής ακεραιότητας της Τουρκίας και η σαφής αντίθεση της Συμμαχίας προς οποιαδήποτε παραβίαση κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Η απλούστατη αντίδραση της Λευκωσίας θα ήταν η αποστολή μιας επιστολής από την Κυπριακή Κυβέρνηση προς τον ΓΓ του ΝΑΤΟ και τα κράτη μέλη της Συμμαχίας, στην οποία να επισημαίνεται περίπου το εξής: «Καλά και άγια τα όσα αναφέρονται για τα κυριαρχικά δικαιώματα της Τουρκίας και την αντίθεση της Συμμαχίας στην παραβίαση της εδαφικής ακεραιότητας των κρατών, αλλά γιατί τα λέτε στη Μόσχα και δεν θα λέτε και στην ίδια την Άγκυρα, η οποία κατακρατεί με τον στρατό της από το 1974 εδάφη της Κυπριακής Δημοκρατίας, παραβιάζει τον εναέριο χώρο και την ΑΟΖ της, και απειλεί καθημερινά;».

Γιατί η Κυβέρνηση και δη το Υπουργείο Εξωτερικών δεν το έπραξαν; Συμβιβάστηκαν με την κατοχή; Δεν τους ενοχλεί πια, ή δεν το σκέφτηκαν; Ή μήπως φοβούνται την μήνιν του Ακιντζί μα πιο πολύ της Άγκυρας; Δεν αναφερόμαστε σε μια διπλωματική δράση, που θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι θα μας βάλει σε κίνδυνο. Μια απλή επιστολή για την τιμή των όπλων έστω, για θέμα αξιοπρέπειας, δεν θα έπρεπε να σταλεί; Δεν εστάλη όμως. Όταν την αντιδήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου του 2005, η οποία θέτει ως προϋπόθεση της τουρκικής ενταξιακής πορείας την αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας, το Εθνικό Συμβούλιο την έβαλε στο ράφι, τι να περιμένει κανείς;

Ερώτημα: Αδίκως, υπό αυτές τις συνθήκες, θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι η εντύπωση που δίνεται είναι πως ακόμη και αν είναι θετικές για εμάς οι εξελίξεις, ακόμη και αν αποδυναμώνεται ή διαλύεται η Τουρκία, το κομματικό κατεστημένο θα συνεχίσει τις συνομιλίες στην ίδια λογική, δηλαδή των δυο ισότιμων κρατών, όπως τα επέβαλε ο Αττίλας το ΄74; Πόμπες, όπως λέει και λαός μας, να παίζουν, όπως όντως παίζουν, γύρω τους δεν καταλαβαίνουν τίποτε…