Πώς το θέμα των αγνοουμένων έγινε «δικοινοτικό» και πώς «θάφτηκε» η δικαιοσύνη
Σε συνάντησή του με αξιωματούχους του Φόρεϊν Όφις τον Δεκέμβριο του 1982, ο Γκόμπι είπε ότι οι ιδέες του συμφωνούσαν με εκείνες των Τούρκων για «εξελισσόμενη ομοσπονδία».

ΜΕΡΟΣ Β’

Οι σχέσεις του Hugo Gobbi με την Τουρκία και οι φιλοτουρκικές διχοτομικές του δηλώσεις γίνονται ακόμα πιο ύποπτες, όταν βρίσκουμε ότι το 2001 το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών τού απένειμε βραβείο για Διακεκριμένη Υπηρεσία (Distinguished Service Award).

Όμως, υπάρχουν και άλλες μαρτυρίες για τον φιλοτουρκικό ρόλο του Γκόμπι, οι αναφορές στο Βρετανικό Κρατικό Αρχείο. Σε έγγραφα του Φόρεϊν Όφις, τα οποία ήδη μελετήσαμε και δημοσιεύσαμε στη «Σημερινή» κατά την αποδέσμευσή τους, όλες μαζί οι πληροφορίες αλληλοσυμπληρώνονται και ξεσκεπάζουν τον ρόλο που έπαιξε ο ΟΗΕ μέσω αξιωματούχων του εις βάρος του κυπριακού Ελληνισμού και υπέρ της κατοχικής Τουρκίας. Γράψαμε στη «Σημερινή» στις 6.5.2014:
«Ο Γκόμπι και η «ψυχολογική μας ικανοποίηση»

Ο Ούγκο Γκόμπι, στις 6 Δεκεμβρίου 1982, είχε δίωρη συνάντηση στο Φόρεϊν Όφις για το Κυπριακό με τον ανώτερο αξιωματούχο κ. Goodison, από τους πλέον υπεύθυνους για το Κυπριακό (και ο άνθρωπος που δίπλα στον Τζέιμς Κάλαχαν πίεζαν στη Γενεύη για γεωγραφικό διαχωρισμό πριν από τη δεύτερη εισβολή). Ο Γκόμπι είπε ότι οι ιδέες του συμφωνούσαν με εκείνες των Τούρκων για «εξελισσόμενη ομοσπονδία» (Federation by evolution) και θα εξασφάλιζαν τις κυριότερες επιδιώξεις της τουρκικής πλευράς, την αποφυγή αποχώρησης των τουρκικών στρατευμάτων, αυτονομία, νομιμότητα και άρση του οικονομικού εμπάργκο, αποζημιώσεις και την ευκαιρία καλυτέρευσης της οικονομίας στην «τουρκική Κύπρο». Θα είχαν επίσης αποτελεσματικό βέτο στην εξωτερική πολιτική.

Ο Ντενκτάς ήταν σκεπτικός, όμως οι συνταγματολόγοι (Ονάν και Φασίογλου) ήσαν υπέρ. Οι Ελληνοκύπριοι, από την άλλη, επανεξέταζαν τα πράγματα. Ο Μαυρομμάτης (Ε/κ διαπραγματευτής) είχε πει ότι το όλο εδαφικό θα έπρεπε να λυθεί από την πρώτη φάση. Στις εκτιμήσεις Γκόμπι επαναλαμβανόταν το ψυχολογικό μας πρόβλημα ως εξής: «Οι Ελληνοκύπριοι θα έπαιρναν πίσω γη περιλαμβανομένων και των Βαρωσίων, ένα είδος ενότητας στο νησί, ασφάλεια και ‘ψυχολογική ύφεση’ (psychological detente), ευκαιρία για ανάπτυξη και καλυτέρευση σχέσεων μεταξύ των δύο κοινοτήτων...».

Ταμείο αποζημιώσεων
Ο Γκόμπι εισηγήθηκε και ίδρυση ταμείου για αποζημιώσεις. Η κάθε κοινότητα να πληρώνει αποζημίωση για περιουσίες της άλλης, αλλά οι Τουρκοκύπριοι δεν είχαν τέτοια λεφτά, γι’ αυτό άλλη λύση θα ήταν για τη νέα ομόσπονδη κυβέρνηση να αναλάβει να πληρώσει αποζημίωση. Η καλύτερη λύση, δε, για κάθε κοινότητα ήταν να πληρώνει τους δικούς της για απώλεια γης. Ερωτηθείς για το Ριζοκάρπασο, μίλησε για ειδικό αυτόνομο καθεστώς με δική του άοπλη Αστυνομία, αλλά θα ήταν πρόβλημα η πρόσβαση. Σε άλλη αναφορά βρίσκουμε ότι ο γνωστικότατος κ. Goodison έβρισκε ότι θα ήταν πολύ δύσκολο οι Ελληνοκύπριοι να δεχθούν ένα τέτοιο τέχνασμα».
http://www.sigmalive.com/simerini/politics/123218

Επίσης, στις 21.1.2012 είχαμε ήδη γράψει στη «Σημερινή»:
«Οι κατευθυντήριες του Hugo Gobbi με τις σκόπιμες ασάφειες
Στις 12 Αυγούστου 1981, η Υπ. Αρμοστεία στη Λευκωσία έστειλε εμπιστευτικά στο Φόρεϊν Όφις αντίγραφο των ανανεωμένων συνταγματικών κατευθυντήριων γραμμών του εκπροσώπου του Γ.Γ. του ΟΗΕ Hugo Gobbi, αφού τους έγιναν κάποιες αλλαγές καθ’ υπόδειξιν της Βρετ. Υπ. Αρμοστείας. Οι κατευθυντήριες του Gobbi έφεραν το όνομα «Κατευθυντήριες γραμμές για Σύνταγμα της Ομόσπονδης Δημοκρατίας της Κύπρου». Αποτελούνταν από 32 παραγράφους και είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι η 31η παράγραφος αναφέρεται στη «δημιουργία ειδικού ταμείου ανάπτυξης για τη Βόρεια Επαρχία», με σκοπό την εξίσωση του οικονομικού επιπέδου μεταξύ των δύο Επαρχιών, το οποίο θα χρηματοδοτούσε η Ομόσπονδη Κυβέρνηση, αλλά θα καλούνταν να συνεισφέρουν και ξένες κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμοί.

Σε τηλεγράφημά του προς το Λονδίνο, ο Βρετ. Ύπ. Αρμοστής στη Λευκωσία P.A. Rhodes έγραψε ότι γενικά το έγγραφο του Γκόμπι είναι πιο κοντά στις τουρκοκυπριακές ιδέες παρά τις ελληνοκυπριακές. Αυτό είναι σκόπιμο, έγραψε, εφόσον οι συνταγματικές πρόνοιες σχεδιάστηκαν έτσι, ούτως ώστε να προσφέρουν στους Τουρκοκυπρίους για να παραχωρήσουν και εκείνοι περισσότερο εδαφικό. Και ο Αρμοστής πρόσθεσε:
«Ο Γκόμπι σκόπιμα το ετοίμασε με γενικολογίες και, σε κάποιες περιπτώσεις, με ασάφειες... Και συμφωνώ ότι θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί... Τα σχόλιά μας να είναι ελάχιστα, ούτως ώστε να μη φανεί ότι η πηγή τους είναι βρετανική (ή αμερικανική)».

Οι Ελληνοκύπριοι θα πληρώσουν ακριβά
Στο Φόρεϊν Όφις τον Απρίλιο του 1981 βρίσκουμε ότι υπήρξε και εισήγηση να παρθεί απόφαση για μεγάλες πιέσεις προς την ελληνοκυπριακή πλευρά να δεχθεί τη λύση που θα πρότειναν τα Ηνωμένα Έθνη, καλώντας και τις κυβερνήσεις Γαλλίας και Γερμανίας να συμβάλουν με πιέσεις. Και να έκαναν ξεκάθαρο οι Βρετανοί στους Ελληνοκυπρίους ότι, αν δεν δεχόντουσαν το τι θα πρότειναν τα Ηνωμένα Έθνη, θα πλήρωναν μεγάλο τίμημα για την άρνησή τους, μέσω αυξημένων εμπορικών και άλλων επαφών με τους Τουρκοκυπρίους στον Βορρά και ίσως και αποχώρηση των Βρετανών από την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, αν συνέχιζαν να απορρίπτουν «λογικές» προτάσεις των Η.Ε.

Όμως, παράλληλα, υπήρχαν και ανησυχίες για τέτοιες πιέσεις, φοβούμενοι αρνητικές επιπτώσεις για τα βρετανικά συμφέροντα στην Κύπρο και τις βάσεις τους, εφόσον πάντοτε η ομαλή λειτουργία των βάσεων βασιζόταν στην καλή θέληση των Κυπρίων.

«Παράθυρο ευκαιρίας»
Τη λύση αυτή, που θα προωθούσαν τα Ηνωμένα Έθνη μέσω του Γκόμπι, την ονόμασαν οι Βρετανοί «παράθυρο ευκαιρίας» και η θέση τους ήταν πως: «Μεταξύ 1963, το σύνταγμα της δικοινοτικής ανεξαρτησίας κατέρρευσε... Από την τουρκική εισβολή το 1974, ντε φάκτο διχοτόμηση. Η μόνη δυνατή βάση λύσης είναι μία χαλαρή διπεριφερειακή ομοσπονδία, με τους Ελληνοκυπρίους να δέχονται ένα σύνταγμα που να δίνει στους Τουρκοκυπρίους κανονική αυτονομία (εν πάση περιπτώσει, πλήρη έλεγχο της ασφάλειάς τους), και οι Τουρκοκύπριοι να κάνουν σημαντικές εδαφικές παραχωρήσεις (προς το παρόν με 20% του πληθυσμού κατέχουν το 40% της δημοκρατίας)...».
http://www.sigmalive.com/simerini/news/local/457459

Εγκλήματα πολέμου
1) Εδώ δικαιώνεται και ο μ. Σπύρος Κυπριανού από τις κατηγορίες εναντίον του, από εκείνους που τον κατηγορούσαν γιατί δεν δεχόταν τάχα «λύση» με όσα προσφερόντουσαν από τον ΟΗΕ και έκαναν διαχρονικά τον δικηγόρο του Αργεντινού…

2) Το Κυπριακό δεν είναι απλά μια υπόθεση εισβολής και κατοχής. Πολλοί από τους αγνοουμένους μας είναι θύματα δολοφονιών, ανθρωποκτονιών, εγκλημάτων πολέμου εναντίον της ανθρωπότητας, αν όχι γενοκτονίας. Οι υπεύθυνοι γι' αυτά τα εγκλήματα ίσως να είναι ακόμα ζωντανοί και να διαφεύγουν της δικαιοσύνης και, το χειρότερο απ’ όλα, διαφεύγουν της δικαιοσύνης με την έμπρακτη βοήθεια των Ηνωμένων Εθνών που τους επέτρεψε να την αποφύγουν.

Στις πολιτισμένες κοινωνίες δεν υπάρχουν χρονικά όρια όταν πρόκειται για φόνο. Θυμίζουμε την πρόσφατη καταδίκη του λογιστή του Άουσβιτς ως συνενόχου σε φόνο, με τη δικαιοσύνη να απονέμεται 70 χρόνια μετά το κλείσιμο του Άουσβιτς.

Εν κατακλείδι, βέβαια, περιττό να διερωτόμαστε αν η… συμφωνία που οραματίζεται ο Πρόεδρος Αναστασιάδης με τον εντολοδόχο της κατοχικής Τουρκίας Μουσταφά Ακιντζί θα περιλαμβάνει και πρόνοια για συγκρότηση ad hoc Επιτροπής για προσαγωγή στο Διεθνές Δικαστήριο για εγκλήματα πολέμου των δολοφόνων και ηθικών αυτουργών των δολοφονηθέντων αγνοουμένων μας με σφαίρες στο κεφάλι…

Ως Έλληνας και δικηγόρος ο κ. Ν. Αναστασιάδης να θυμάται τον Αριστοτέλη, διατύπωση του οποίου κοσμεί τη βιβλιοθήκη του Ανωτάτου Δικαστηρίου του Ηνωμένου Βασιλείου: «Η τάξη της κοινωνίας βασίζεται στη Δικαιοσύνη».

Η αφαίρεση της αναφοράς στην Τουρκία για τους αγνοουμένους
Είναι τυχαίο που τα Ηνωμένα Έθνη άλλαξαν την εκδοθείσα δήλωση του Γενικού Γραμματέα του οργανισμού Μπαν Κι Μουν, με την οποία καλωσόριζε την επιβεβαίωση από μέρους του κατοχικού ηγέτη ότι η Τουρκική Δημοκρατία συμφώνησε επίσημα να παράσχει στις ομάδες εκταφών της Επιτροπής Αγνοουμένων πρόσβαση σε 30 περιοχές, όπου υπάρχουν υποψίες ότι είναι χώροι ταφής, στη βόρειο Κύπρο;

Στη νέα αναφορά δεν γίνεται καμία μνεία στην Τουρκία, κάτι που, σύμφωνα με πληροφορίες, απαίτησε η Άγκυρα, η οποία προέβη σε διαβήματα προς τη Γραμματεία του ΟΗΕ.

Σύμφωνα με τη νέα διατύπωση, «ο ΓΓ καλωσορίζει την επιβεβαίωση από μέρους του Τ/κ ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί ότι οι ομάδες εκταφών της Επιτροπής Αγνοουμένων θα έχουν πρόσβαση σε 30 περιοχές, όπου υπάρχουν υποψίες ότι είναι χώροι ταφής, στη βόρειο Κύπρο. Ο ΓΓ είναι ενθαρρυμένος από τα βήματα που ελήφθησαν για οικοδόμηση πίστης και εμπιστοσύνης μεταξύ της ε/κ και τ/κ κοινότητας, καθώς οι δύο πλευρές ξεκίνησαν εντατικές συνομιλίες αυτόν τον μήνα. Τα Ηνωμένα Έθνη παραμένουν δεσμευμένα στην υποστήριξη των ηγετών των Ε/κ και των Τ/κ στις συνομιλίες που στοχεύουν στην επίτευξη μιας συνολικής διευθέτησης στην Κύπρο».

ΦΑΝΟΥΛΑ ΑΡΓΥΡΟΥ
Ερευνήτρια/δημοσιογράφος