Η απειλή ενός εφιαλτικού ευρωπαϊκού μέλλοντος…
Ο εφιάλτης της διάλυσης της Ευρώπης ή της μετεξέλιξής της σε κάτι που να μην έχει σχέση με τους οραματισμούς των εμπνευστών της ευρωπαϊκής ιδέας δείχνει να πλησιάζει απειλητικά
Η ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ εφημερίδα «Die Zeit» διαπιστώνει πως μια Ευρώπη χωρίς την Ελλάδα θα έχει χάσει ένα κομμάτι του εαυτού της, και φυσικά όχι του οικονομικού της εαυτού, αλλά του πολιτιστικού…
Η συζήτηση που διεξάγεται σήμερα μεταξύ Ελλάδος και Ευρωπαϊκής Ένωσης, ή Ευρωζώνης πιο σωστά, εστιάζει σε έναν πολύ περιορισμένο χώρο, με αναφορές σε μια λογιστική διάσταση της οικονομίας και των ελληνικών διαρθρωτικών κυρίως αδυναμιών να αντιμετωπίσουν το οικονομικό πρόβλημα της Ελλάδος, ενώ το πραγματικό ζήτημα της κρίσης στη σχέση Ελλάδος-Ευρώπης, βρίσκεται, όπως και η γερμανική εφημερίδα «Die Zeit» στην έκδοσή της αυτής της εβδομάδος υπογραμμίζει, στις πολιτικές εκφάνσεις της κρίσης, που παραπέμπουν στο μέλλον της Ευρώπης ως προοπτικής πολιτικής ενοποίησης.
Η γερμανική εφημερίδα στο πρωτοσέλιδο κύριο άρθρο της διαπιστώνει πως μια Ευρώπη χωρίς την Ελλάδα θα έχει χάσει ένα κομμάτι του εαυτού της και φυσικά όχι του οικονομικού της εαυτού, αλλά του πολιτιστικού της εαυτού και κυρίως της πολιτικής της προοπτικής, διότι η οικοδόμηση μιας πολιτικής προοπτικής της Ευρώπης, που ξεκίνησε τη δεκαετία του '50 στα ερείπια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, συνίστατο στην πολιτική ένωση της Ευρώπης.
Φυσικά η πολιτική ένωση θα είχε ως αφετηρία της την οικονομική ένωση και την αλληλεξάρτηση συμφερόντων, που θα εμπόδιζε για πρώτη φορά στην ευρωπαϊκή ιστορία τα ευρωπαϊκά έθνη να διεξάγουν αιματηρούς πολέμους κυριαρχίας και αλληλοεξόντωσης. Η Ευρώπη, λοιπόν, στόχευε στο να μετατραπεί σε μια νησίδα ειρήνης και ευημερίας, ακριβώς γιατί η εσωτερική της δυναμική απέκτησε ένα συνεκτικό ιστό ισόρροπης και αλληλέγγυας οικονομικής ανάπτυξης, που εντασσόταν σε ένα όραμα μιας κοινής πολιτείας Ευρώπης των εθνών ή των λαών - αναλόγως από ποια φιλοσοφική οπτική προσέγγιζε την Ευρώπη του μέλλοντος κανείς.
Αυτή η προοπτική σήμερα, 25 χρόνια μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και τη γερμανική ενοποίηση, μοιάζει να είναι ένα εξαιρετικά απομακρυσμένο όνειρο, αυτό δηλαδή της πολιτικής ενοποίησης, ενώ ο εφιάλτης της διάλυσης της Ευρώπης ή της μετεξέλιξής της σε κάτι που να μην έχει σχέση με τους οραματισμούς των εμπνευστών της ευρωπαϊκής ιδέας δείχνει να πλησιάζει απειλητικά.
Η απειλή ενός εφιαλτικού ευρωπαϊκού μέλλοντος εκδηλώνεται σήμερα με την ελληνική κρίση έντονα και καθαρά, ακριβώς γιατί ανεξαρτήτως των ευθυνών της Ελλάδος και των ηγεσιών της για τα προβλήματα της χώρας, αντιμετωπίζεται, ταπεινώνεται και διασύρεται, μια χώρα στην οποία, όπως υπογραμμίζουν οι μεγάλοι Γερμανοί φιλόσοφοι και διανοητές -λ.χ. ο Γκαίτε, ο Σίλλερ, ο Χέγκελ, ο Καντ, ο Νίτσε και άλλοι κορυφαίοι-, οφείλει η Ευρώπη το σύστημα αξιών πολιτικής και πολιτισμού, στο οποίο στηρίζεται η οργάνωση των κοινωνιών και το ίδιο το πολιτικό θεμέλιο των κρατικών οντοτήτων της Ευρώπης.
Ο δυτικός πολιτισμός, το δημοκρατικό γίγνεσθαι, η ελευθερία, ο διάλογος, η ανοχή, η διαλεκτική σχέση των ανθρώπων, βασικά θεμέλια του ευρωπαϊκού πολιτικού πολιτισμού, αποδίδονται σαφώς στην Κλασική Ελλάδα.
Μια έξοδος της Ελλάδος από την Ευρωπαϊκή Ένωση βεβαίως θα ήταν καταστροφική για την Ελλάδα, αλλά όπως υπογραμμίζει και ο αρθρογράφος της «Die Zeit», θα είχε αλυσιδωτές επιπτώσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στον κόσμο, όχι μόνο σε επίπεδο οικονομίας, που ίσως θα ήταν το μικρότερο, αλλά θα έπληττε τον ευρωπαϊκό Νότο, καθώς θα ήταν η απαρχή της εξόδου ή της απειλής εξόδου μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών, όπως η Ισπανία, από την Ευρωζώνη και την Ένωση, θα έστελνε μήνυμα διεθνώς ότι η Ευρώπη δεν έχει δυνατότητα να προχωρήσει σε πολιτική ένωση και στην οικοδόμηση μιας κρατικής οντότητας, που να ενώνει τα κράτη και τους λαούς της πολιτικά, ενώ επίσης θα έστελνε πιθανότατα την Ελλάδα στην αγκαλιά της Κίνας και της Ρωσίας, μεταβάλλοντας τις γεωπολιτικές ισορροπίες στην κρίσιμη περιοχή της Μεσογείου.
Είμαστε πεπεισμένοι πως η γραμμή Σόιμπλε ήταν και παραμένει μυωπικά στενόκαρδη και χωρίς ενατένιση ενός ευρωπαϊκού μέλλοντος πολιτικής, που θα σήμαινε διεθνή ρόλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά την περιορίζει στα στενά μονοπάτια της οικονομικής λογιστικής, της μέτρησης των λαών και των κρατικών οντοτήτων ανάλογα με την οικονομική τους ισχύ και μόνο ή αντιθέτως της απαξίωσής τους ανάλογα με το χρέος τους και όχι κοιτάζοντας την Ευρώπη ως μέλλον και ως συνολική ύπαρξη, όπου οι ισχυροί στηρίζουν τους στιγμιαία αδύνατους, προκειμένου να σχεδιάσουν από κοινού ένα μέλλον πολιτικής παρουσίας και ενεργού συμβολής της Ευρώπης στην ειρήνη και στην ασφάλεια ενός ταραγμένου και εξαιρετικά επικίνδυνου σύγχρονου κόσμου.
Το έλλειμμα πολιτισμού και πολιτικής…
ΜΠΟΡΕΙ να έχει γίνει σαφές πως η Ελλάδα έχει οικονομικά προβλήματα, τα οποία να δείχνουν προς στιγμή δυσεπίλυτα από την ίδια τη χώρα και να χρειάζεται στήριξη της Ευρώπης για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ακόμα, έτσι ώστε να μπορέσει να αναδιοργανώσει και να εκσυγχρονίσει τις κοινωνικές και κρατικές δομές, όμως το σημαντικότερο έλλειμμα, το οποίο είναι διάχυτο και με την κρίση εμφανές στην Ευρώπη και την Ευρωπαϊκή Ένωση ειδικότερα, είναι το έλλειμμα πολιτισμού και πολιτικής, δηλαδή του συστήματος αξιών ως αλληλεγγύη, συνεργασία και πολιτική προοπτική, πράγμα που ουσιαστικά υπονομεύει πολύ περισσότερο το μέλλον της Ευρώπης από ό,τι η οικονομία και η σημερινή κρίση, όπως ήδη πιο πάνω αναφέραμε.
Διότι η Ευρώπη, για να μπορεί να υπάρξει ως ενιαίο σύνολο σε ένα σύγχρονο παγκόσμιο εμφύλιο πόλεμο, πρέπει να αναγνωρίσει την ταυτότητά της, δηλαδή ποια είναι, σε τι συνίσταται η ύπαρξή της, τι υποστηρίζει, για ποιο σκοπό αγωνίζεται, ποιο είναι το ενιαίο συμφέρον που προασπίζει προς τα έξω. Αντίθετα, οδηγείται σε μια κρίση υπαρξιακή, εξαιτίας μίας αναλογικά προς το μέγεθός της μικρής οικονομικά συνιστώσας, που μπορούσε να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά από την αρχή ως ένα εσωτερικό πρόβλημα της Ευρώπης, το οποίο έπρεπε και μπορεί να διευθετηθεί χωρίς την κλιμάκωση της κρίσης, έτσι ώστε να μπορεί πολιτικά η Ευρώπη να κοιτάξει το μέλλον.
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ ΓΙΑΛΛΟΥΡΙΔΗΣ
Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής
Κοσμήτορας Σχολής Διεθνών Σπουδών,
Επικοινωνίας και Πολιτισμού
Παντείου Πανεπιστημίου
