ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΠΑΡΕΜΒΟΥΝ ΘΕΤΙΚΑ ΣΤΟ ΚΤΙΣΙΜΟ ΤΗΣ ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗΣ ΤΟΥ

Το πώς βλέπουν τα παιδιά μας τον εαυτό τους μπορεί να καθορίσει τη μετέπειτα πορεία τους. Η αυτοεκτίμηση είναι η λέξη-κλειδί που διαχωρίζει αυτούς που πετυχαίνουν τους στόχους τους από τους υπόλοιπους

Όταν η αυτοεκτίμηση κυμαίνεται σε χαμηλά επίπεδα, ελαττώνεται η ικανότητα των ατόμων να προσαρμόζονται και να κινούνται ευέλικτα σε ακραίες αρνητικά φορτισμένες συνθήκες

«Πάλι σε νίκησε ο Γιαννάκης στο παιχνίδι;», «Πάλι έκανες τόσα λάθη στην ορθογραφία;», «Η Αννούλα είναι καλύτερη από σένα στα μαθηματικά» και άλλες τόσες παρατηρήσεις βομβαρδίζουν τα αφτάκια και το μυαλό των λιλιπούτειων φίλων μας από τους στοργικούς γονείς, που δεδομένα μόνο το καλό τους θέλουν, αλλά το επιζητούν ίσως με τον λάθος τρόπο.

Οι γονείς, για να επιστήσουν την προσοχή των μικρών τους ώστε να μην επαναλάβουν τα ίδια λάθη και τις ίδιες κακές συμπεριφορές, πολλές φορές καταφεύγουν σε διάφορα παραδείγματα άλλων ατόμων της ίδιας ηλικίας με το παιδί τους, ώστε εξυμνώντας τη δική τους συμπεριφορά να «υιοθετήσει» και το αγγελούδι τους παρόμοια ή έστω να προσπαθήσει να φτάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα.

Έλα όμως που το μόνο που καταφέρνουμε οι περισσότεροι γονείς είναι να καλλιεργούμε την ανασφάλεια, την απογοήτευση και το «δεν θα είμαι ποτέ καλός στα δικά σου μάτια». Η υψηλή αυτοεκτίμηση είναι ένα βασικό στοιχείο για την πορεία προς μια ευτυχισμένη και επιτυχημένη ζωή. Γι' αυτό και εμείς ως γονείς θα πρέπει ως πρώτο μας μέλημα να κτίσουμε αυτήν την αυτοεκτίμηση στο παιδί μας, ώστε να μπορεί να κυνηγήσει τους στόχους του.

Επηρεάζει και τη σχολική επίδοση

Αν και οι προθέσεις των ενηλίκων στόχο έχουν να δημιουργήσουν τα καλύτερα και επιτυχημένα παιδιά, εντούτοις πολλές φορές κινδυνεύουν οι προσπάθειές τους να πέσουν στο κενό, εφόσον ο τρόπος με τον οποίο συμπεριφέρονται στα παιδιά μπορεί να τους προξενήσει περισσότερο κακό παρά καλό. Μιλώντας με την ψυχολόγο εξελικτικής σχολικής κατεύθυνσης, δρα Αριστονίκη Θεοδοσίου Τρυφωνίδου, μας ανέφερε ότι η σημασία της αυτοεκτίμησης σε ένα παιδί είναι πρώτιστη και η δουλειά των γονιών στο να κτιστεί σωστά είναι πολύ μεγάλη.

«Ο όρος αυτοεκτίμηση σημαίνει πώς αισθάνονται οι άνθρωποι με τον εαυτό τους. Η φύση της αυτοεκτίμησης είναι συναισθηματική, ωστόσο η αυτοεκτίμηση έχει δύο διαστάσεις. Πρώτον την αξία, δηλαδή τα αισθήματα εκτίμησης που έχει κάποιος για τον εαυτό του και δεύτερον την ικανότητα, δηλαδή το αίσθημα ότι οι ενέργειες κάποιου είναι πετυχημένες. Σε έρευνες που έχουν γίνει, έχει φανεί πως υπάρχουν στατιστικά σημαντικές συνάφειες μεταξύ της σχολικής επίδοσης και της αυτοεκτίμησης.

»Η υψηλή αυτοεκτίμηση, ιδιαίτερα στην προσχολική ηλικία, συνεπάγεται μεγάλη αναγνωστική ετοιμότητα στην πρώτη τάξη του δημοτικού αλλά και καλύτερες επιδόσεις σε ανάγνωση και γραφή. Υπάρχει όμως και μερίδα ερευνητών που υποστηρίζουν πως η αυτοεκτίμηση κτίζεται με τη σχολική επιτυχία και δεν προηγείται αυτής. Άλλοι πάλι θεωρούν πως δεν μπορεί κάποιος μαθητής να είναι καλός και αποδοτικός αν δεν έχει υψηλή αυτοεκτίμηση.

»Αξίζει να σημειωθεί ότι η θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης προκάλεσε αναταράξεις στην προγενέστερη πεποίθηση της σχολικής κοινότητας περί ενιαίας νοημοσύνης. Ακόμη άλλες έρευνες έδειξαν σημαντικές συσχετίσεις ανάμεσα στη χαμηλή αυτοεκτίμηση, το άγχος, την παθητικότητα, τάση για χρήση ουσιών και παραβατική συμπεριφορά».

Εκτιμώ εαυτόν, άρα δημιουργώ

Η ψυχολόγος εξήγησε στη «Σημερινή» ότι η έννοια της υψηλής αυτοεκτίμησης σχετίζεται με τη ρεαλιστική απεικόνιση του εαυτού αλλά και με τον βαθμό στον οποίο ο άνθρωπος είναι πεπεισμένος ότι μπορεί να ελέγξει εξωτερικούς παράγοντες και να χειριστεί με επιτυχία αυτά που συμβαίνουν.

«Όταν η αυτοεκτίμηση κυμαίνεται σε χαμηλά επίπεδα, ελαττώνεται η ικανότητα των ατόμων να προσαρμόζονται και να κινούνται ευέλικτα σε ακραίες αρνητικά φορτισμένες συνθήκες. Όσο πιο συγκροτημένη και ολοκληρωμένη είναι η αντίληψη ενός ατόμου για τον εαυτό του, τόσο περισσότερες πιθανότητες έχει να αντιμετωπίσει επιτυχώς τις δυσκολίες στην προσωπική και την επαγγελματική ζωή.

»Όσο περισσότερη αυτοεκτίμηση διαθέτει ένας άνθρωπος, τόσο πιο ανοικτός και αποτελεσματικός στην επικοινωνία τείνει να είναι. Τα άτομα που έχουν υψηλή αυτοεκτίμηση είναι παραγωγικά. Έχουν φαντασία και είναι δημιουργικά, είναι δεκτικοί στις προκλήσεις, είναι αισιόδοξοι, αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, προσαρμόζονται στις άλλες, είναι ανεξάρτητοι και δεν φοβούνται να εμπλακούν σε συναισθηματικές σχέσεις.

»Μπορούν να θεωρήσουν τον εαυτό τους άξιο να αγαπηθεί, είναι καλοί ακροατές, γνωρίζουν τον εαυτό τους και προσπαθούν να τον επεκτείνουν, είναι αλτρουιστές, αποδέχονται την αλήθεια, όποια και αν είναι αυτή. Συχνά αποστασιοποιούνται από τον εαυτό τους και τον αναπροσδιορίζουν με βάση το πλάνο ζωής. Είναι σε θέση να αντιμετωπίζουν το μέλλον με αισιοδοξία, δεν απελπίζονται εύκολα και θέτουν στόχους.

»Από την άλλη μεριά, οι άνθρωποι με χαμηλή αυτοεκτίμηση θεωρούν ότι δεν αξίζουν την προσοχή και τη φροντίδα των άλλων, επαναπαύονται ακόμη και σε προβληματικές καταστάσεις, φοβούνται την απόρριψη, δεν διεκδικούν, επιζητούν την επιδοκιμασία των άλλων, δεν μπορούν να επιλύουν τα προβλήματά τους, ψάχνουν ανακούφιση για την ανασφάλειά τους κάνοντας υπερωρίες στην εργασία, δεν μπορούν να απολαύσουν τις χαρές της ζωής και δεν μπορούν να αξιολογήσουν σωστά τις δυνατότητές τους. Γι’ αυτόν τον λόγο αισθάνονται λίγο αμήχανα όταν οι άλλοι τους επαινούν. Επίσης έχουν επικοινωνιακά προβλήματα και όταν απειληθούν, γίνονται επιθετικοί».

Πώς δομείται η αυτοεκτίμηση

Η αγάπη, η αποδοχή και η δυνατότητα που μπορούμε να δώσουμε στο παιδί να ανακαλύψει τα ταλέντα του, είναι οι βασικοί πυλώνες της αυτοεκτίμησης. Οι γονείς μπορούν να παρέμβουν θετικά στο κτίσιμο της αυτοπεποίθησής του. Αν οι γονείς δεν κατανοήσουν το παιδί τους και δεν υποστηρίξουν τις επιλογές και τις αναζητήσεις του, δεν τον παροτρύνουν να πάρει πρωτοβουλίες, τότε ίσως να μην ανακαλύψει ποτέ τις πραγματικές του δυνατότητες ή όλα όσα θα το έκαναν ευτυχισμένο.

«Η αναγνώριση των ικανοτήτων του καθενός, αλλά και η επισήμανση των προσωπικών χαρακτηριστικών που κάνουν τον καθένα μας μοναδικό, οδηγούν στην καλλιέργεια της υγιούς αυτοεκτίμησης. Η αυτοεκτίμηση αναπνέει όταν προστατεύεται η ατομικότητα, η αυτονομία, η οριοθέτηση, η διασάφηση των καθηκόντων και των δικαιωμάτων. Ωστόσο προστατεύεται όταν ενισχύεται θετικά και όταν δίνεται έμφαση στη δημιουργική και ευφάνταστη λύση προβλημάτων και όχι στη στυγνή αποξηραμένη στείρα λογική επεξεργασία του τύπου με συμφέρει ή δεν με συμφέρει».

Τα παιδιά που τιμωρούνται, επιπλήττονται ή δέχονται αυστηρή κριτική, μαθαίνουν να αισθάνονται ενοχικά και καταλήγουν ανήμπορα να πάρουν πρωτοβουλίες. Κατά την ένταξη των μικρών μας φίλων στη μικρή κοινωνία του παιδικού σταθμού, τα παιδιά αρχίζουν τις αντιπαραθέσεις. Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει από τους γονείς η απαραίτητη στήριξη, ώστε να αποκτήσουν κοινωνική συμπεριφορά.

Να μάθουν να κάνουν συμβιβασμούς, να είναι γενναιόδωρα, και να κτίζουν γέφυρες επικοινωνίας μετά από κάθε αντιπαράθεση. Οι γονείς θα πρέπει να δώσουν προσοχή και να δείξουν ενδιαφέρον κάθε φορά που το παιδί θέλει να μιλήσει και να το ενθαρρύνουν να εκφράζει τις απόψεις του. Καλό είναι να αναθέτουν στα παιδιά διάφορες αρμοδιότητες ανάλογες με την ηλικία του. Έτσι του δείχνουν ότι το εμπιστεύονται και το θεωρούν ικανό και υπεύθυνο μέλος της οικογένειας.