ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΠΟΥ ΣΥΝΔΥΑΖΕΙ ΘΑΛΑΣΣΑ ΚΑΙ ΑΓΡΙΑ ΒΛΑΣΤΗΣΗ

Οδοιπορικό και περιδιάβαση της «Σημερινής» στο χωριό που ξεχωρίζει για την ιδιαίτερη ομορφιά του, την πλούσια ιστορία του και την πληθώρα των φυσικών θησαυρών του.

Το Ακρωτήρι είναι μια κοινότητα της επαρχίας Λεμεσού που ξεχωρίζει για την ιδιαίτερη ομορφιά της, την πλούσια ιστορία της και την πληθώρα των φυσικών θησαυρών της. Το χωριό είναι κτισμένο νοτιοδυτικά της αλυκής Λεμεσού και βορειοδυτικά της επισταθμίας Ακρωτηρίου, μ’ άλλα λόγια απλώνεται ανάμεσα στο ακρωτήρι Ζευγάρι και στο ακρωτήρι Γάτας.

Το υπέροχο μπλε της θάλασσας, τα σαγηνευτικά χρώματα της άγριας βλάστησης, τα ταξιδιάρικα πουλιά, είναι μόνο μερικές από τις «εικόνες» που συνθέτουν την ομορφιά του Ακρωτηρίου. Στους βόρειους χαμηλούς γκρεμούς του χωριού, που έχουν μπροστά τους την αλυκή Λεμεσού, προσέκρουαν τα κύματα της θάλασσας, μια και δεν είχε ακόμη σχηματιστεί η Χερσόνησος του Ακρωτηρίου. Συγκεκριμένα, υπήρχε μόνο το νοτιότερο άκρο της σημερινής Χερσονήσου και ήταν ένα μικρό νησάκι. Με το πέρασμα του χρόνου, το νησάκι αυτό συνδέθηκε με δυο βραχίονες στεριάς με το υπόλοιπο το νησί.

Ιστορία του χωριού

Η μακρά ιστορία του χωριού διαφαίνεται μέσα από τα αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής. Το Ακρωτήρι και συγκεκριμένα στην τοποθεσία Αετόκρεμμος, σύμφωνα με την ιστοσελίδα του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Ενημέρωσης Ακρωτηρίου, βρίσκεται η πρώτη τοποθεσία του νησιού που κατοικήθηκε από ανθρώπους κατά την προνεολιθική εποχή. Ειδικότερα, οι κάτοικοι του Αετόκρεμμου ήταν κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες και τρέφονταν με νάνους ιπποπόταμους, νάνους ελέφαντες και άλλα ζώα.

Αξίζει να γνωρίζει κανείς πως το Ακρωτήρι είναι εντός των ορίων των βρετανικών στρατιωτικών βάσεων. Επιπρόσθετα, βάσει συμφωνίας που υπογράφηκε το 1960, οι Ακρωτηριώτες θα αποζημιώνονταν από τους Βρετανούς για να εγκαταλείψουν το χωριό, έχοντας όμως το δικαίωμα να μένουν στην περιοχή 28 μέρες τον χρόνο, με σκοπό να καλλιεργούν τη γη τους. Οι Ακρωτηριώτες πήραν την αποζημίωση, έφυγαν από το χωριό και επέστρεψαν για να μείνουν τις 28 μέρες που δικαιούνταν. Από τότε, όμως, δεν ξανάφυγαν από το χωριό τους, παρά τις αυστηρές υποδείξεις του βρετανικού στρατού. Τελικά, το 1995, οι βρετανικές βάσεις αναγνώρισαν επίσημα το χωριό.

Εκκλησίες στο Ακρωτήρι

Αν επισκεφθείτε το Ακρωτήρι, αξίζει να αφιερώσετε λίγο χρόνο να θαυμάσετε τις όμορφες και παράξενες εκκλησίες και ξωκκλήσια. Η πιο φημισμένη εκκλησία είναι η Μονή του Αγίου Νικολάου των Γάτων, που ορθώνεται ανατολικά του οικιστικού πυρήνα του Ακρωτηρίου. Πρόκειται ίσως για το παλαιότερο μοναστήρι στην Κύπρο, το οποίο, σύμφωνα με την παράδοση, ιδρύθηκε από την Αγία Ελένη τον 4ο αιώνα.

Η Αγία Ελένη, μάλιστα, άφησε στη Μονή ένα κομμάτι από τον Τίμιο Σταυρό. Μια ιστορία αναφέρει ότι τον 4ο αιώνα, όταν η Αγία Ελένη, μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, ίδρυσε το Μοναστήρι, η χερσόνησος του Ακρωτηρίου υπέφερε από δηλητηριώδη φίδια που πολλαπλασιάστηκαν εξαιτίας μιας μακράς περιόδου ανομβρίας. Η Αγία Ελένη, αφού είχε βρει τον Τίμιο Σταυρό και επέστρεφε από τα Ιεροσόλυμα, είχε φέρει γάτους για να εξολοθρεύσουν τα φίδια καθώς και εργάτες για να κτίσουν το Μοναστήρι.

Επιπλέον μπορείτε να προσκυνήσετε στο όμορφο ξωκκλήσι του Αγίου Γεωργίου, το οποίο βρίσκεται σε μεγάλο επίπεδο τεμάχιο νοτιοδυτικά του χωριού, σε απόσταση περίπου 1.000 μέτρων από τον πυρήνα του χωριού. Το παρεκκλήσι ανήκει στον τύπο της μονόχωρης μονόκλιτης βασιλικής. Είναι κτήριο το οποίο είναι δομημένο με πέτρα της Λεμεσού. Οι τοιχοποιίες είναι από διπλό φύλλο πέτρας και έχουν μεγάλο πάχος. Χρονολογείται ως κτίσμα 17ου αιώνα και είναι μνημείο Β΄ Πίνακα του Τμήματος Αρχαιοτήτων.

Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ακρωτηρίου βρίσκεται στην κοινότητα Ακρωτηρίου και λειτουργεί στο πλαίσιο συνεργασίας των βρετανικών βάσεων, του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού και της τοπικής Κοινότητας. Το Κέντρο έχει ως σκοπό, μέσα από τα προγράμματα που προσφέρει και τα εκθέματα που διαθέτει, να αναδείξει την περιβαλλοντική και πολιτιστική αξία και μοναδικότητα της χερσονήσου του Ακρωτηρίου.

Δέχεται οργανωμένες σχολικές επισκέψεις για περιβαλλοντική εκπαίδευση, αλλά και άτομα, οικογένειες και άλλες ομάδες για περιβαλλοντική ενημέρωση. Στις σχολικές ομάδες προσφέρονται εκπαιδευτικά προγράμματα, τα οποία καλύπτουν διάφορες θεματικές ενότητες. Τα προγράμματα του Κέντρου χαρακτηρίζονται από τη διαθεματική και ολιστική προσέγγιση των περιβαλλοντικών ζητημάτων, τη βιωματική και ενεργητική μάθηση, και την εμπλοκή των μαθητών με δημιουργικές δραστηριότητες που έχουν θέμα τον πραγματικό κόσμο.

Το Κέντρο διαθέτει αίθουσα εκθεμάτων και εργαστήριο, αίθουσα προβολών και διαλέξεων, βιβλιοθήκη και χώρο μελέτης, και παρατηρητήριο άγριας ζωής. Προσφέρει δε πλήρη εξοπλισμό για δραστηριότητες μέσα στο κτήριο αλλά και στο πεδίο. Από το Κέντρο ξεκινά το πολιτιστικό μονοπάτι του Ακρωτηρίου, το οποίο περνά διαμέσου της κοινότητας, από τα σπίτια που φτιάχνονται καλάθια και άλλα σημεία πολιτιστικού ενδιαφέροντος.

Περιβαλλοντική και πολιτιστική αξία

Η Χερσόνησος Ακρωτηρίου έχει μεγάλη περιβαλλοντική σημασία σε γενικό επίπεδο, αλλά και σε ένα ευρύ φάσμα επιμέρους στοιχείων, όπως η χλωρίδα, η πανίδα, οι οικότοποι, η γεωλογία και η υδρολογία. Το σύστημα υγροτόπων της περιοχής, με άξονα την Αλυκή και το Λιβάδι Φασουρίου, κηρύχθηκε στις 20 Μαρτίου του 2003 υγρότοπος διεθνούς σημασίας, στο πλαίσιο της Σύμβασης του Ραμσάρ. Αυτή είναι μια πολύ ξεχωριστή διάκριση, λαμβάνοντας υπ' όψιν ότι σε ολόκληρη την Κύπρο, περιοχές Ραμσάρ είναι μόνο η Αλυκές της Λάρνακας και οι υγρότοποι Ακρωτηρίου.

Επίσης η Χερσόνησος έχει κηρυχθεί ως Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά από το «Birdlife International», και καλύπτεται από αρκετές άλλες διεθνείς Συμβάσεις, όπως η Σύμβαση της Βέρνης για τη διατήρηση της άγριας ζωής και των φυσικών οικοτόπων, της Βόννης για τη διατήρηση των αποδημητικών ειδών της άγριας πανίδας και της Βαρκελώνης για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και των παράκτιων περιοχών της Μεσογείου. Είναι προτεινόμενη περιοχή του δικτύου ΦΥΣΗ 2000, και σύντομα θα κηρυχθεί από τις βρετανικές βάσεις σε προστατευόμενη.

Έχουν καταγραφεί περίπου 260 είδη πουλιών, από τα 370 που έχουν συνολικά καταγραφεί στην Κύπρο, ένα ποσοστό περίπου 70%. Από αυτά τα είδη πουλιών 200 είναι μεταναστευτικά, τα οποία μετακινούνται από τη Βόρεια Ευρώπη και τη Ρωσία το Φθινόπωρο, προς νότιες περιοχές, μέχρι τη Νότιο Αφρική και την Ινδία, επιστρέφοντας πίσω την άνοιξη.

Πολλά από αυτά τα πουλιά διαχειμάζουν στην Κύπρο, κυρίως στους υγρότοπους της περιοχής. Η Κύπρος βρίσκεται σε μιαν από τις κύριες διαδρομές μετανάστευσης των πουλιών. Ειδικά η Χερσόνησος Ακρωτηρίου, λόγω της θέσης της, ως το πλησιέστερο σημείο του νησιού προς τις απέναντι ακτές, σε συνδυασμό με τους υγρότοπους που διαθέτει, αποτελεί σημαντικό σταθμό γι' αυτά τα πουλιά.

Συνεχίζοντας με την πανίδα, οι δυτικές ακτές της χερσονήσου είναι από τις λίγες στην Κύπρο, όπου γεννούν οι πράσινες χελώνες και οι χελώνες καρέτα-καρέτα, είδη που κινδυνεύουν με εξαφάνιση στη Μεσόγειο. Κάθε χρόνο εντοπίζονται δεκάδες τέτοιες φωλιές, οι οποίες προστατεύονται μέχρι και την εκκόλαψη των νεογνών. Στην περιοχή έχουν καταγραφεί σημαντικά είδη θηλαστικών, όπως φώκιες, δελφίνια και νυχτερίδες. Επίσης έχουν καταγραφεί εκατοντάδες είδη εντόμων, με 77 ενδημικά και άλλα σημαντικά είδη. Ακόμη έχουν εντοπιστεί 9 ενδημικά είδη σαλιγκαριών.

Η χλωρίδα της περιοχής περιλαμβάνει εκατοντάδες είδη φυτών, αρκετά από τα οποία είναι ενδημικά ή σπάνια για την Κύπρο. Είκοσι εννέα είδη φυτών που απαντούν στη Χερσόνησο κινδυνεύουν με εξαφάνιση και περιλαμβάνονται στο Κόκκινο Βιβλίο της Κυπριακής Χλωρίδας. Χαρακτηριστικά αναφέρεται η ενδημική ορχιδέα Ophrys kotchyi, η οποία προστατεύεται από τη Σύμβαση της Βέρνης, και το είδος Vulpia brevis που είναι κρισίμως κινδυνεύον.

Καλαθοπλεχτική

To Ακρωτήρι είναι ένα από τα χωριά της υπαίθρου που συμβάλλουν στη διάσωση της καλαθοπλεχτικής, ενός από τους παλαιότερους κλάδους της χειροτεχνίας. Τα παλιά χρόνια, αρκετοί κάτοικοι στην κοινότητα είχαν την καλαθοπλεχτική ως κύριο επάγγελμα, ενώ στις μέρες μας μόνο λιγοστοί Ακρωτηριώτες ασχολούνται με την τέχνη αυτή, γιατί δεν είναι πλέον ιδιαίτερα προσοδοφόρα. Για την κατασκευή των καλαθιών χρησιμοποιούσαν φυτά κυρίως υγροτόπων ως πρώτη ύλη. Η ανάγκη για συνεχή εξασφάλιση των πρώτων υλών συνέβαλε στη διάσωση των υγροτόπων του Ακρωτηρίου μέχρι σήμερα. Τα φυτά που χρησιμοποιούνταν ήταν δέκα, μερικά από τα οποία ήταν οι βελονιές, τα σκλινίτζια, οι βρούλλοι, το φλούδι, οι χόντροι, οι ρουσουθκιές και το σαμάτζι.

Εστιατόρια και ταβέρνες

Δεν μπορείτε να φύγετε από το Ακρωτήρι με άδειο στομάχι, μιας και το χωριό διαθέτει πολλές και ποικίλες επιλογές για φαγητό από διάφορες κουζίνες. Μπορείτε να επιλέξετε από την γκάμα εστιατορίων όπως ιταλικά, κινέζικα, ινδικά, αμερικάνικο steakhouse, αγγλικό pub με fish and chips, μέχρι και κυπριακούς μεζέδες και σουβλάκια. Τα εστιατόρια είναι ανοιχτά καθημερινά, μεσημέρι και βράδυ και έχουν πολύ καλές, χαμηλές τιμές, και προσφέρουν ωραίο φαγητό σε φιλικό περιβάλλον.