ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΤΟ ΠΑΝΕΜΟΡΦΟ ΤΟΠΙΟ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ ΛΙΟΠΕΤΡΙΟΥ ΜΕ ΤΙΣ ΨΑΡΟΒΑΡΚΕΣ

Η κοινότητα Λιοπετρίου έχει να παινεύεται για τον Αχυρώνα της, αλλά και την υπέροχη τοποθεσία που έγινε ξακουστή σε όλη την Κύπρο, εκεί όπου εκβάλλει ο ποταμός...

Το Λιοπέτρι είναι χωριό της επαρχίας Αμμοχώστου, κτισμένο νοτιοανατολικά της Κύπρου, πέντε χιλιόμετρα από τη θάλασσα και σε υψόμετρο σαράντα περίπου μέτρων.
Οι κάτοικοι της περιοχής, που είχαν δική τους καλλιεργήσιμη γη, ασχολούνταν και συνεχίζουν να ασχολούνται με την καλλιέργεια δημητριακών, εσπεριδοειδών και λαχανικών. Κυριότερα προϊόντα είναι οι πατάτες, το κολοκάσι, τα καρότα και διάφορα άλλα σε μικρότερες ποσότητες. Πολλοί κάτοικοι, που δεν ήταν ιδιοκτήτες γης, ασχολούντο με την καλαθοποιία. Μέχρι το 1976 σημαντικό μέρος του πληθυσμού ασκούσαν το επάγγελμα αυτό. Με την εισαγωγή σύγχρονων υλικών, τα προϊόντα της καλαθοποιίας εκτοπίστηκαν. Κατά συνέπεια, οι καλαθοποιοί εγκατέλειψαν το επάγγελμα και επιδόθηκαν στην τουριστική βιομηχανία, που προσφέρει καλύτερες αμοιβές.

Μια άλλη παραδοσιακή τέχνη που κατάφερε, ωστόσο, να επιβιώσει, βρίσκοντας μέχρι και σήμερα λιγοστούς τεχνίτες να τη δουλεύουν με αγάπη και ενθουσιασμό, είναι η υφαντική. Τα παλιά χρόνια, σχεδόν στο κάθε νοικοκυριό υπήρχε άτομο που ασχολείτο με την παραδοσιακή ύφανση του ρουχισμού της οικογένειας, όπως εσώρουχα, ενδυμασίες, κλινοσκεπάσματα κ.ά. Σήμερα η μοντέρνα βιομηχανία και οι εισαγωγές οδήγησαν την παραδοσιακή υφαντική στην αφάνεια και το επάγγελμα στον μαρασμό.
Στο Λιοπέτρι μόνο δύο άτομα σήμερα συνεχίζουν να ασχολούνται με την υφαντική σε παραδοσιακό αργαλειό.

Η Ένωση Νέων Αχυρώνα Λιοπετρίου (ή ο Αχυρώνας Λιοπετρίου) είναι κυπριακή ποδοσφαιρική ομάδα, με έδρα το χωριό, που ιδρύθηκε το 1960. Πήρε το όνομά της από τη Μάχη του Αχυρώνα Λιοπετρίου του 1958 μεταξύ τεσσάρων αγωνιστών της ΕΟΚΑ και των Άγγλων, που είχε ως αποτέλεσμα τον ηρωικό θάνατο των τεσσάρων. Τα χρώματα της ομάδας είναι το μπλε και το κίτρινο. Ως έδρα χρησιμοποιεί το Κοινοτικό Στάδιο Λιοπετρίου. Υπάρχει επίσης ακαδημία νέων.

Έτσι πήρε το όνομά του

Σύμφωνα με τον ιστορικό-λαογράφο Νέαρχο Κληρίδη, το χωριό Λιοπέτρι πήρε το όνομά του από τις λίγες πέτρες που είχε σε σύγκριση με τα γειτονικά του χωριά. Ένας λόγος που ενδυναμώνει την υπόθεση αυτή, είναι η ύπαρξη πολλών λαξευμένων σπηλαίων στο κέντρο του σημερινού Λιοπετρίου, χωρίς να υπάρχει πειστικότερη εξήγηση στην τοπική παράδοση.

Εκκλησίες και ξωκκλήσια

Στο Λιοπέτρι υπάρχουν πολλές εκκλησίες και ξωκκλήσια κι εμείς διαλέξαμε να σας παρουσιάσουμε κάποια από αυτά. Η κύρια εκκλησία του χωριού είναι του Άγιου Ανδρονίκου. Αρχαιολόγοι τοποθετούν χρονικά τη θεμελίωσή της γύρω στον 14ο αιώνα. Σύμφωνα με υπάρχουσες μαρτυρίες, η εκκλησία κτίστηκε στην παρούσα της μορφή σε τέσσερα στάδια. Μετά την ολοκλήρωση του πρώτου σταδίου, που ήταν ο χώρος του ιερού, μέχρι τον σκάμνo του Δεσπότη. Ακολούθησαν προσθήκες το 1770, το 1868, με τελευταία αυτήν του ηλιακού το 1901. Η εκκλησία βρίσκεται στην πλατεία της κοινότητας. Είναι βυζαντινού ρυθμού, μονόκλιτη, με ωραίες αγιογραφίες, κυρίως στον βόρειο τοίχο. Είναι διατηρητέο κτήριο και βρίσκεται υπό την προστασία του Τμήματος Αρχαιοτήτων.

Άλλη σημαντική εκκλησία είναι του Αγίου Επιφανίου. Σύμφωνα με ιστορικούς, το Λιοπέτρι, την εποχή των Λουζιανών, δόθηκε ως φέουδο σε κάποιο αυλικό, ο οποίος έκτισε εκεί το παλάτι του. Εκεί σώζονται μέχρι σήμερα χαλάσματα, που είναι γνωστά στους κατοίκους ως ο «Πύρκος». Ερευνητές πιστεύουν ότι στην ίδια εποχή -14ος αιώνας- και στον ίδιο φεουδάρχη ανήκει και η εκκλησία του Αγίου Ανδρονίκου. Είναι μικρή με οκτάγωνο τρούλλο.

Αχυρώνας Λιοπετρίου

Στις 2 Σεπτεμβρίου 1958, στον Αχυρώνα του Λιοπετρίου, έγινε μία από τις πιο επικές μάχες που έδωσε η ΕΟΚΑ. Ο ταπεινός αχυρώνας χαρακτηρίστηκε «Νέο Χάνι της Γραβιάς». Για τους τέσσερεις ήρωες του Αχυρώνα, τον Ανδρέα Κάρυο, τον Ηλία Παπακυριακού, τον Φώτη Πίττα και τον Χρίστο Σαμάρα, γράφει ο Αρχηγός Διγενής στα «Απομνημονεύματά» του: «Είναι πολύ δύσκολον εις εμέ να ξεχωρίσω μεταξύ των τεσσάρων αυτών παλληκαριών ποιος ήταν ο γενναίος των γενναίων, διότι και οι τέσσαρες συνηγωνίσθησαν την στιγμήν εκείνην ποιος θα πέθαινε γενναιότερον»...

Οι τέσσερεις αγωνιστές πήγαν τη νύκτα της 30ής Αυγούστου στο Λιοπέτρι για να εκπαιδεύσουν τα εκεί μέλη της ΕΟΚΑ σε θέματα που αφορούσαν τις ενέδρες. Στις 2.00 π.μ. της 1ης Σεπτεμβρίου εμφανίστηκαν κοντά στο χωριό στρατιωτικά αυτοκίνητα. Οι αγωνιστές προσπάθησαν να φύγουν από το χωριό, αλλά δεν μπόρεσαν, λόγω των στρατιωτών που συνάντησαν. Αποφάσισαν έπειτα να διασπάσουν τον κλοιό χρησιμοποιώντας αυτοκίνητο. Στη δεύτερη αυτή προσπάθειά τους, αντάλλαξαν πυροβολισμούς με Άγγλους στρατιώτες, αναγκάστηκαν όμως να επιστρέψουν στο Λιοπέτρι. Γύρω στις 3.00 π.μ. κατέφυγαν στον αχυρώνα του Παναγιώτη Καλλή.

Ακολούθησε κατ' οίκον περιορισμός και ανάκριση όλων των κατοίκων, που μέχρι τις 3.00 μ.μ. βρίσκονταν συγκεντρωμένοι μέσα σε συρματοπλέγματα. Στον αχυρώνα έγινε έρευνα, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Στη 1.00 μετά τα μεσάνυχτα της 2ας Σεπτεμβρίου, οι Άγγλοι επανήλθαν κατόπιν πληροφοριών, περικύκλωσαν τον αχυρώνα και ζητούσαν από τον ιδιοκτήτη να τους δείξει πού κρύβονταν οι τέσσερεις αγωνιστές. Ο ιδιοκτήτης και η οικογένειά του δεν έδωσαν καμιά πληροφορία, παρά τα βασανιστήρια στα οποία υποβλήθηκαν.

Το πρωί της 2ας Σεπτεμβρίου έγινε νέος κατ' οίκον περιορισμός και ο ιδιοκτήτης του Αχυρώνα υποβλήθηκε σε νέα βασανιστήρια. Ομάδα στρατιωτών, που έφτασαν κοντά στον αχυρώνα, δέχτηκαν πυροβολισμούς από τους τέσσερεις αγωνιστές. Οι Άγγλοι τότε ζήτησαν ενισχύσεις, που σύντομα ήρθαν. Οι πυροβολισμοί συνεχίζονταν και οι αγωνιστές κλήθηκαν να παραδοθούν. Ένας από τους αγωνιστές βγήκε από τον αχυρώνα πυροβολώντας, αλλά φονεύθηκε από Άγγλο στρατιώτη.

Οι άλλοι αγωνιστές συνέχισαν να πυροβολούν και τραυμάτισαν ένα στρατιώτη και ένα λοχαγό. Στην ανταλλαγή νέων πυροβολισμών φονεύθηκε δεύτερος αγωνιστής. Άλλοι στρατιώτες ανέβηκαν στην οροφή του αχυρώνα, όπου άνοιξαν τρύπα, έριξαν μέσα ρούχα και βενζίνη. Τα ρούχα πήραν φωτιά, αλλά σε λίγο έσβησαν. Ενώ η μάχη συνεχιζόταν με αυτόματα και χειροβομβίδες, αγγλικό ελικόπτερο έριξε εμπρηστικές βόμβες και ο αχυρώνας πήρε αμέσως φωτιά. Τότε οι δύο αγωνιστές όρμησαν έξω, αλλά πυροβολήθηκαν και φονεύθηκαν από τους στρατιώτες.

Οι τέσσερεις αγωνιστές της ΕΟΚΑ με τον ηρωικό τους θάνατο συγκίνησαν όλο τον κυπριακό λαό και προκάλεσαν παγκόσμιο θαυμασμό. Ο τόπος της θυσίας τους, στον οποίο στήθηκαν οι ανδριάντες τους, έγινε αμέσως μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου εθνικό προσκύνημα. Σήμερα ο Αχυρώνας και η πέριξ αυλή διαμορφώθηκαν σ' έναν ενιαίο Μνημειακό Χώρο, για να διαιωνίζει το μεγαλείο του ηρωισμού και της αυτοθυσίας τους.

Ποταμός

Το αλιευτικό καταφύγιο ή το ψαρολίμανο του ποταμού στο Λιοπέτρι της επαρχίας Αμμόχωστου είναι μια στενή λωρίδα από θάλασσα, η οποία εισχωρεί στην ξηρά, δημιουργώντας ένα καταπληκτικό και ασφαλές καταφύγιο για τις ψαρόβαρκες της περιοχής, αλλά και ένα πανέμορφο τοπίο. Στο τέλος υπάρχει και ένας φάρος, ο οποίος σημαδεύει το άνοιγμα του ποταμού.

Ο επισκέπτης μπορεί να περάσει ωραία τις ώρες του ξαπλωμένος στην κατάλευκη αμμουδιά. Τα δύο εστιατόρια της περιοχής είναι πάντοτε γεμάτα με κόσμο και προσφέρουν μεγάλη ποικιλία εδεσμάτων και ποτών. Το ψάρι στο Dimitrion είναι φρεσκότατο και φημισμένο! Το εστιατόριο βρίσκεται σε ένα περιβάλλον που θα ζήλευαν πολλά παραθαλάσσια εστιατόρια. Εξίσου καλή επιλογή είναι και το εστιατόριο Ποταμός, που βρίσκεται στο κέντρο του ποταμού, περιτριγυρισμένο από δεκάδες ψαρόβαρκες.

Κακή εντύπωση στον επισκέπτη δημιουργούν κάποια υποτυπώδη παραπήγματα που μοιάζουν σαν τροχόσπιτα και που έχουν γεμίσει το μικρό δασύλλιο από ακακίες. Η διαχειριστική επιτροπή του «ποταμού» πρέπει να εκδιώξει τους καταληψίες και να ελευθερώσει το μικρό δάσος για να το χαίρονται οι επισκέπτες στην ολότητά τους. Αυτό έχει εφαρμοστεί στα σχέδια που ετοίμασε το Κοινοτικό Συμβούλιο και αναμένουν έγκριση.

Λαϊκή ποίηση

Το Λιοπέτρι, όπως και τα άλλα Κοκκινοχώρια, έχει πλούσια παράδοση στη λαϊκή ποίηση. Για αυτό τον τομέα της πολιτιστικής μας παράδοσης στην εν λόγω περιοχή του νησιού μας μίλησαν ή έγραψαν διάφοροι μελετητές, χωρίς όμως να καταλήξουν ομόφωνα ως προς το πού οφείλεται. Το φαινόμενο της στιχουργικής σε αυτά τα χωριά μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι, ως παραθαλάσσια μέρη, είχαν επαφή με εμπόρους και ταξιδιώτες από άλλες χώρες με διαφορετικούς πολιτισμούς, που επηρέασαν τον τρόπο σκέψης και έκφρασης των κατοίκων τους.

Στο κτήριο του Κοινοτικού Συμβουλίου υπάρχει εκθεσιακός χώρος στον πρώτο όροφο, όπου εκτίθενται διάφορες καλαθοκατασκευές καθώς και παλιές φωτογραφίες του χωριού. Για να μπορέσετε να επισκεφτείτε το μουσείο και για ξενάγηση πρέπει να επικοινωνήσετε με τον κ. Παντελή Κακολή, ο οποίος είναι μέλος του Κοινοτικού Συμβουλίου.