ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΝΩΡΙΤΕΡΑ ΑΠ' Ο,ΤΙ ΠΙΣΤΕΥΟΤΑΝ
Μια ανθρώπινη ταφή, που θεωρείται η πρωιμότερη ανθρώπινη ταφή που έχει καταγραφεί μέχρι στιγμής στο νησί, έφεραν στο φως οι ανασκαφικές έρευνες στη θέση Κρήτου Μαρόττου-Άης Γιώρκης.
Το Τμήμα Αρχαιοτήτων ανακοίνωσε χθες τη λήξη των ερευνών που διεξήχθησαν από το Πανεπιστήμιο της Νεβάδα, Λας Βέγκας, κάτω από τη διεύθυνση του δρος Alan H. Simmons, με χορηγούς το National Science Foundation, το National Geographic Society και το Wenner-Gren Foundation.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση, η θέση Κρήτου Μαρόττου-Άης Γιώρκης χρονολογείται στην Ακεραμική Νεολιθική Β΄, ενώ η βασική περίοδος κατοίκησης χρονολογείται γύρω στο 7800 π.Χ. Ενώ οι περισσότερες θέσεις της Νεολιθικής περιόδου στην Κύπρο έχουν εντοπιστεί κοντά στην ακτή, η θέση αυτή βρίσκεται στους πρόποδες της οροσειράς του Τροόδους.

Η θέση περιλαμβάνει χαρακτηριστικά ιδιαίτερα σπάνια, όπως επιχρισμένες κυκλικές πλατφόρμες, τεράστιες ποσότητες απολεπισμένων εργαλείων και ένα ιδιαίτερα καλά διατηρημένο σύνολο παλαιοπεριβαλλοντικών δεδομένων, όπως οστά βοοειδών τα οποία πρώτη φορά τεκμηριώνονται σε θέση που χρονολογείται πριν από την Εποχή του Χαλκού.

Το 2014 ανασκάφηκε έκταση 117 τετραγωνικών μέτρων. Καταγράφηκαν περίπου 37.000 απολεπισμένα αντικείμενα, περιλαμβανομένου και αριθμού αντικειμένων από πικρόλιθο. Επίσης, ανασκάφηκε μια ανθρώπινη ταφή που θεωρείται η πρωιμότερη ανθρώπινη ταφή που έχει καταγραφεί μέχρι στιγμής στο νησί.

Λαξευμένος τάφος
Ο ανθρώπινος σκελετός, που ανασκάφηκε από τους δρα Ξένια-Πόλα Κυριάκου και Paul Croft, βρέθηκε σε συνεσταλμένη στάση μέσα σε τάφο, ο οποίος είχε λαξευτεί μέσα σε ένα μεγαλύτερο και κάπως πρωιμότερο λάκκο. Πρόκειται για τα κατάλοιπα ενός ενήλικα, πιθανόν άνδρα, και η ταφή φαίνεται να είναι διαταραγμένη. Το γέμισμα του τάφου περιείχε πέτρες, ζωικά οστά και απολεπίσματα, πολύ περισσότερα από αυτά που βρέθηκαν στο γέμισμα του μεγαλύτερη λάκκου.

Δεν έχουν ακόμη εντοπιστεί κτερίσματα, παρόλο που βρέθηκε λεπίδα οψιανού στην περιοχή της λεκάνης. Προγραμματίζεται η διεξαγωγή διαφόρων μεθόδων ανάλυσης των καταλοίπων αυτών, όπως ραδιοχρονολογήσεις και ισοτοπικές αναλύσεις, ούτως ώστε να προκύψουν στοιχεία για τη διατροφή αλλά και γενετικά στοιχεία, τα οποία ίσως μας δώσουν πληροφορίες για τις μετακινήσεις των ανθρώπων και των ζώων κατά την περίοδο αυτή.

Οι θέσεις που χρονολογούνται στην Ακεραμική Νεολιθική Β στην Κύπρο φανερώνουν μέχρι στιγμής ότι το νησί είχε έντονη και συστηματική επαφή με τη γειτονική ηπειρωτική περιοχή και επίσης υποδηλώνουν ότι το νησί κατοικήθηκε πολύ πιο πριν απ’ ό,τι πιστευόταν προηγουμένως. Εντούτοις, η ανεύρεση ανθρώπινων καταλοίπων στις θέσεις αυτές δεν είναι συχνή, καθιστώντας τη φετινή ανακάλυψη ιδιαίτερα σημαντική.

Βρεφικές ταφές
Στη θέση Κρήτου Μαρόττου-Άης Γιώρκης έχουν προηγουμένως βρεθεί τμήματα βρεφικής ταφής, ενώ κάποια οστά που ανήκουν σε αριθμό ενηλίκων έχουν καταγραφεί στα Νεολιθικά πηγάδια στη θέση Κισσόνεργα-Μυλούθκια. Στη θέση Παρεκκλησιά-Σιηλλουρόκαμπος τη μεγαλύτερη σε έκταση θέση της Ακεραμικής Νεολιθικής Β περιόδου, που έχει ανασκαφεί μέχρι στιγμής στην Κύπρο, έχει βρεθεί μεγάλος αριθμός ανθρώπινων οστών σε ένα μεγάλο αποθέτη, αλλά και ανθρώπινος σκελετός σε συνεσταλμένη στάση συνοδευόμενος από ταφή γάτου. Οι ταφές αυτές πιθανόν να μην είναι όσο πρώιμες όσο αυτή της Κρήτου Μαρόττου-Άης Γιώρκης, παρόλο που η ακριβής χρονολόγηση θα προκύψει από τις προγραμματισμένες ραδιοχρονολογήσεις.

Οι ποσότητες των ζωικών καταλοίπων που βρέθηκαν στη θέση είναι μεγάλες. Το ελάφι υπερέχει αριθμητικά και ακολουθεί ο χοίρος. Το 2014 βρέθηκαν και αρκετά οστά βοοειδών. Στην περιοχή με τις κτιστές κατασκευές βρέθηκαν τμήματα δύο ακόμη κτισμάτων, ανεβάζοντας τον αριθμό των ανασκαφέντων κτισμάτων σε έξι.

Η θέση Κρήτου Μαρόττου-Άης Γιώρκης εξακολουθεί να θεωρείται σημαντική, αφού συμβάλλει στην κατανόηση της πρώιμης κατοίκησης του νησιού. Είναι επίσης ιδιαίτερα σημαντική δεδομένης της τοποθεσίας της σε σχετικά ψηλό υψόμετρο, της μοναδικής της αρχιτεκτονικής και των καλά διατηρημένων στοιχείων που αφορούν την παλαιοοικονομία, καταλήγει η ανακοίνωση.