Η πειρατική συμπεριφορά της Τουρκίας στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας έχει επισκιάσει τις προοπτικές οποιωνδήποτε διαδικασιών για λύση του Κυπριακού.
Η σημερινή αμηχανία και ασάφεια σε ό,τι αφορά τις επιβαλλόμενες κινήσεις στο Κυπριακό, επιβάλλει μιαν αναδρομή στο τι ακολούθησε την απόρριψη του Σχεδίου Ανάν το 2004.
Δυστυχώς, αυτό που προκύπτει ως αβίαστο συμπέρασμα και αδιαμφισβήτητη αλήθεια είναι ότι δεν ακολουθήθηκε μια συνεπής πολιτική.
Είχαμε τη συμφωνία της 8ης Ιουλίου του 2006 και τη συμφωνημένη επιστολή Γκαμπάρι. Τι προέβλεπαν; Ότι προκειμένου να αρχίσουν διαπραγματεύσεις, θα έπρεπε να διαμορφωθεί επαρκής διαπραγματευτική βάση, καθώς και γεφύρωση θέσεων επί των ουσιωδών πτυχών του Κυπριακού.
Αντί να υπάρξει τήρηση αυτών των προϋποθέσεων η πλευρά μας προχώρησε και επί Προέδρου Χριστόφια και επί Προέδρου Αναστασιάδη σε διαπραγματεύσεις, με αμφίσημου και ατελούς περιεχομένου συμφωνίες με την τουρκική πλευρά.
Δεύτερον, ενώ όταν ξεκινούσαν οι διαπραγματεύσεις, μετά τη συμφωνία της 11ης Φεβρουαρίου 2014, υπήρξε συναντίληψη ότι θα υπήρχε διασταυρούμενη συζήτηση όλων των κεφαλαίων του Κυπριακού, εντούτοις συζητήθηκαν εξαντλητικά τα κεφάλαια της διακυβέρνησης, της κατανομής των εξουσιών, της οικονομίας και των σχέσεων με την Ε.Ε. Όχι όμως το εδαφικό, η ασφάλεια, οι εγγυήσεις και τα στρατεύματα. Δηλαδή, συζητήθηκαν τα κεφάλαια στα οποία η τουρκική πλευρά «έπαιρνε» και όχι τα κεφάλαια στα οποία θα «έδινε». Όπως είναι η επιστροφή εδαφών, η αποχώρηση στρατευμάτων και η κατάργηση των εγγυήσεων.
Τελικά είχαμε την πλήρη ανατροπή της πολιτικής της ελληνοκυπριακής πλευράς, με την πρόταση του Προέδρου Αναστασιάδη για συζήτηση και συμφωνία επί των κεφαλαίων της ασφάλειας, των εγγυήσεων, των στρατευμάτων και του εδαφικού, προκειμένου να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις. Ακολούθησε, βέβαια, η ανατροπή της ανατροπής μετά τη συνάντηση του Προέδρου με τον Γ.Γ. του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη.
Επανάληψη, εν πολλοίς, των όσων διαδραματίστηκαν στη Νέα Υόρκη τον Φεβρουάριο του 2004. Με την έννοια της μη τήρησης όσων είχαν αποφασιστεί ως τακτική της ελληνοκυπριακής πλευράς.
Το ναυάγιο του Κραν Μοντανά επισφράγισε το αδιέξοδο, αφού η τουρκική αδιαλλαξία και οι κατ’ εξακολούθησιν παλινωδίες, όχι μόνο δεν οδήγησαν σε λύση, αλλά ούτε και σε επίρριψη ευθυνών στην τουρκική πλευρά για το αδιέξοδο.
Ποια πρέπει να είναι η περαιτέρω πορεία; Σίγουρα όχι η βεβιασμένη επιδίωξη νέων συνομιλιών «έναντι παντός τιμήματος», όπως εισηγούνται ορισμένοι. Ούτε βέβαια η ακινησία και η αποφυγή οποιωνδήποτε πρωτοβουλιών.
Η σημερινή συγκυρία, μετά την πειρατική πρόκληση της Τουρκίας στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, επιβάλλει να τεθεί ως προϋπόθεση «εκ των ων ουκ άνευ» για επανάληψη του διαλόγου, ο τερματισμός των τουρκικών πειρατικών προκλήσεων αλλά και η απόρριψη των απαράδεκτων αξιώσεων για συνδιαχείριση του υποθαλάσσιου πλούτου.
Δεύτερον, θα πρέπει να επανέλθουμε στη θέση ότι προκειμένου να υπάρξει συζήτηση και κατάληξη επί της διεθνούς πτυχής, θα πρέπει προηγουμένως να βρεθούμε σε «ακτίνα συμφωνίας» στα κεφάλαια της εσωτερικής πτυχής. Διακυβέρνηση, κατανομή εξουσιών, οικονομία, σχέσεις με την Ε.Ε., περιουσιακό, εδαφικό. Διασταυρούμενη συζήτηση με τη διεθνή πτυχή δεν είναι ασύμβατη με αυτήν τη θέση.
Το λεγόμενο πλαίσιο Γκουτέρες δεν μπορεί να θεωρείται θέσφατον, ούτε βέβαια να ριχθεί στο «πυρ το εξώτερον». Μπορεί να αποτελέσει υλικό προς διαπραγμάτευση καθώς υπάρχουν σε αυτό ζητήματα, προτάσεις και θέσεις που απολύτως δικαιολογημένα δεν μας βρίσκουν σύμφωνους.
Τρίτον, η ξεχασμένη διακήρυξη για ένα περίγραμμα λύσης του Κυπριακού, το οποίο να κατατεθεί ενώπιον της διεθνούς και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, πρέπει να επανέλθει στο προσκήνιο και να πραγματωθεί.
Τέταρτον, να αποφευχθεί η οποιαδήποτε διασύνδεση των συνομιλιών με τους ενεργειακούς πόρους και το φυσικό αέριο. Άλλωστε υπάρχει ήδη σύγκλιση ότι οι φυσικοί πόροι θα αποτελούν, μετά τη λύση, αρμοδιότητα της κεντρικής ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Οι αναιδείς αξιώσεις Ναμί - Οζερσάι πρέπει να απορριφθούν κατηγορηματικά.
Τέλος, υπάρχει το μέγα θέμα της αξιοποίησης της ευρωπαϊκής ιδιότητας της Κύπρου, προς την κατεύθυνση μιας σωστής και ευρωπαϊκών προδιαγραφών λύσης του Κυπριακού.
Οι εξελίξεις, ιδιαίτερα μετά και την επιδρομική συμπεριφορά στην Κυπριακή ΑΟΖ, επιβάλλουν την αναδιαμόρφωση της στρατηγικής μας με ανάληψη πρωτοβουλιών που θα θέτουν την Τουρκία ενώπιον των ευθυνών της και θα ενεργοποιούν ευθύνες και δράσεις της Διεθνούς και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας.
Ήλθε η ώρα για πλήρη αποσαφήνιση των θέσεών μας. Σαράντα τέσσερα χρόνια μετά την τραγωδία του 1974 και τη συνεχιζόμενη έκνομη κατοχική παρουσία της Τουρκίας στην Κύπρο, επιβάλλεται μια νέα προσπάθεια με συλλογική διαβούλευση και εθνική συνεννόηση για να ανοίξει ο δρόμος για τη λύτρωση του λαού μας. Για διαφύλαξη της Κυπριακής Δημοκρατίας αλλά και διασφάλιση της εθνικής και φυσικής επιβίωσης του Κυπριακού Ελληνισμού.
Σημ: Η εξέλιξη του «φαινομένου Ερντογάν» πρέπει να σημάνει γενική κινητοποίηση και δράσεις. Αποτελεί κίνδυνο όχι μόνο για την περιφερειακή ασφάλεια αλλά και για τον τουρκικό λαό. Απολυταρχία, επεκτατισμός - αρπακτικότητα- μεγαλοϊδεατισμός - παραλήρημα εθνικιστικού παροξυσμού. Εγκληματική κάθε ανοχή από τον διεθνή παράγοντα και την Ε.Ε.
ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ Λ. ΟΜΗΡΟΥ
Τέως Πρόεδρος της Βουλής
