Όσο ευφάνταστο και αν ακούγεται, όταν οι ενεργειακοί κολοσσοί επενδύουν στην Κύπρο, μπορούν πιο εύκολα από εμάς να αντιληφθούν σε βάθος χρόνου ότι η Τουρκία μπορεί να αποτελέσει τον κυριότερο αγοραστή κυπριακού φυσικού αερίου

Πολλά έχουν συμβεί τα τελευταία τρία χρόνια λόγω της παρατεταμένης πτώσης της τιμής του πετρελαίου, που πλέον φαντάζει εξωπραγματικό να δούμε τις τιμές του μαύρου χρυσού να επανέρχονται στα επίπεδα των $100/βαρέλι.

Μη έχοντας άλλη επιλογή, η πετροβιομηχανία έχει προσαρμοστεί στις νέες πραγματικότητες με μια σειρά μέτρων όπως περικοπές, απολύσεις, πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων, έμφαση στην αποδοτικότητα και επικέντρωση σε κερδοφόρες δραστηριότητες.

Η σταθεροποίηση των τιμών του αργού πετρελαίου γύρω στα $50/βαρέλι επαναφέρει σταδιακά την εμπιστοσύνη στη βιομηχανία δίνοντας ώθηση σε νέες επενδύσεις όπως στον Κόλπο του Μεξικού, το Ιράν, το Καζακστάν και την Ανατολική Μεσόγειο.

Λαμβάνοντας υπόψη το ενδιαφέρον ενεργειακών εταιρειών όπως Statoil, Qatar Petroleum, ExxonMobil, ΕΝΙ και Total, ο τρίτος γύρος αδειοδότησης, που συμπεριελάμβανε μόνο τρία βυθοτεμάχια της Κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), μπορεί να θεωρηθεί ως σημαντική επιτυχία. Καταλυτικό ρόλο διαδραμάτισε η ανακάλυψη του γιγαντιαίου πεδίου φυσικού αερίου Ζορ σε απόσταση αναπνοής από την Κυπριακή ΑΟΖ.

Ανατρέποντας τις μέχρι πρότινος γεωλογικές αντιλήψεις που ήθελαν τις ανακαλύψεις φυσικού αερίου στη λεκάνη της Λεβαντίνης να βρίσκονται μόνο σε αμμώδη πετρώματα, τα ανθρακικά πετρώματα του Ζορ επικέντρωσαν το ενδιαφέρον στην ανθρακική πλατφόρμα περιμετρικά του υποθαλάσσιου όρους Ερατοσθένη.

Καθόλου τυχαίο ήταν και το γεγονός ότι το βυθοτεμάχιο 10, που συνορεύει με το Ζορ, ήταν και το πιο περιζήτητο. Δεδομένου του υψηλού ποσοστού αβεβαιότητας, που διέπει την εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αέριου, η ερμηνεία των γεωφυσικών δεδομένων και η καλύτερη κατανόηση της γεωλογίας αποτελούν κλειδί στον εντοπισμό νέων πεδίων υδρογονανθράκων.

Όπως και σε όλες τις άλλες πετρελαιοπαραγωγές περιοχές, έτσι και στην Κυπριακή ΑΟΖ κανείς δεν γνωρίζει αρχικά το μέγεθος των ποσοτήτων. Ενδιαφέρον παράδειγμα αποτελεί το πεδίο φυσικού αερίου North Field/South Pars, που μοιράζονται από κοινού το Κατάρ και το Ιράν, το οποίο είχε ανακαλυφθεί αρχικά το 1971.

Χρειάστηκαν τουλάχιστον δυο δεκαετίες για να αποσαφηνιστεί το δυναμικό του πεδίου που το ανέδειξε τελικά στο μεγαλύτερο σε μέγεθος στον κόσμο.

Σημαντικά στοιχεία
Σημαντικό στοιχείο αποτέλεσε τα τελευταία τρία χρόνια η στελέχωση της κρατικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων Κύπρου (ΕΥΚ). Η καλύτερη κατανόηση της γεωλογίας στην ΑΟΖ, η επεξεργασία και διαφύλαξη των γεωφυσικών και άλλων δεδομένων, η αξιοποίηση του πεδίου Αφροδίτη, και η ανάπτυξη της τεχνογνωσίας αποτελούν σημαντικά βήματα για την καλύτερη διαχείριση και ανάπτυξη του ορυκτού πλούτου της Κύπρου.

Όμως θα χρειαστεί πολλή δουλεία ακόμα, ώστε η Κύπρος να έχει άμεση και σημαντικότερη εμπλοκή. Μετά από τρεις γύρους αδειοδότησης, τον εντοπισμό του πεδίου Αφροδίτη και την παρουσία μεγάλων ενεργειακών κολοσσών στην Κυπριακή ΑΟΖ, ακόμα δεν έχουμε δει τη συμμετοχή κάποιας κυπριακής εταιρείας έστω σε κρατικό επίπεδο.

Ίσως με τη δημιουργία μιας νέας εταιρείας η Κύπρος χρειάζεται να συμμετέχει ενεργά στην έρευνα και ανάπτυξη κοιτασμάτων φυσικού αερίου. Με αυτόν τον τρόπο δύναται να αναπτυχθεί η ντόπια εμπειρία, να πολλαπλασιαστούν τα οφέλη για την Κυπριακή οικονομία και να δημιουργηθούν περισσότερες θέσεις εργασίας.

Ενδιαφέρον στοιχείο αποτελεί και η ισχυρή παρουσία της ΕΝΙ στην Κυπριακή ΑΟΖ. Αντικατοπτρίζοντας την προσήλωσή της σε δραστηριότητες εξερεύνησης, η ΕΝΙ έχει εμπλοκή στα θαλάσσια τεμάχια 2, 3, 6, 8, 9, και 11 δηλαδή σε 6 από τα 8 αδειοδοτημένα τεμάχια. Αν και σημαντικό για την Κύπρο, εντούτοις η σχεδόν μονοπωλιακή θέση μιας εταιρείας δεν είναι κάτι το επιθυμητό.

Τα πραγματικά οφέλη για την κυπριακή οικονομία θα αρχίσουν να φαίνονται σε μεγαλύτερο βαθμό μέσα από την ανάπτυξη του πρώτου πεδίου φυσικού αερίου ή με τον εντοπισμό μεγαλύτερων ποσοτήτων ελαφρού πετρελαίου (condensates).

Τόσο το μερίδιο από τις πωλήσεις φυσικού αερίου όσο και η τροφοδοσία της Κύπρου με φυσικό αέριο αποτελούν σημαντικά οφέλη για την Κύπρο. Επιπλέον θα αναβαθμίσει την Κύπρο γεωπολιτικά και θα εντατικοποιήσει τις συζητήσεις για την ενδυνάμωση της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης.

Ένα καινούργιο Ζορ;
Στη μετά Ζορ εποχή, οι προσδοκίες για την ανακάλυψη ενός καινούργιου Ζορ στην Κυπριακή ΑΟΖ είναι σημαντικά αναβαθμισμένες. Νέα τρισδιάστατα σεισμικά δεδομένα, μετρήσεις διαγραφιών (logs) από γεωτρήσεις, η καλύτερη κατανόηση της γεωλογικής εξέλιξης του Ερατοσθένη, πυρήνες γεωτρήσεων και η ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ εταιρειών αποτελούν σημαντικά στοιχεία προς αξιοποίηση.

Οι επικείμενες γεωτρήσεις των Total-ΕΝΙ στο τεμάχιο 11 τον Ιούλιο και ακόμα 2 γεωτρήσεις στα τεμάχια 2, 3 και 9 από την ΕΝΙ-Kogas αυξάνουν τις προσδοκίες. Τουλάχιστον ακόμα 6 (+6) γεωτρήσεις στα τεμάχια 6, 8, και 10 ανεβάζουν το σύνολο των γεωτρήσεων σε τουλάχιστον 9 στα επόμενα 3 με 4 χρόνια. Οι αντίστοιχες επενδύσεις αναμένεται να ανέλθουν περίπου στα 650 εκατομμύρια δολάρια (κάπου 600 εκ. ευρώ).

Φυσικά δεν είναι μόνο οι επενδύσεις. Οι σωστοί σχεδιασμοί σε συνδυασμό με την εμπλοκή του ιδιωτικού και του κρατικού τομέα με τη συμβολή των πανεπιστημίων θα δώσουν ώθηση στις σημαντικές αυτές προσπάθειες, που θα προσδιορίσουν το ενεργειακό μέλλον της Κύπρου. Θα χρειαστεί μεγάλη προσπάθεια απ' όλους για να κατανοήσουμε τις γεωλογικές, οικονομικές, τεχνικές, εμπορικές και γεωπολιτικές πτυχές των υδρογονανθράκων.

Όπως συχνά ακούμε από την ίδια την Τουρκία η μεγαλύτερη αγορά για το Κυπριακό φυσικό αέριο είναι η γειτονική χώρα. Όσο ευφάνταστο και αν ακούγεται, όταν οι ενεργειακοί κολοσσοί επενδύουν στην Κύπρο μπορούν πιο εύκολα από εμάς να αντιληφθούν σε βάθος χρόνου ότι η Τουρκία μπορεί να αποτελέσει τον κυριότερο αγοραστή κυπριακού φυσικού αερίου. Η επίλυση του Κυπριακού παραμένει ίσως το μεγαλύτερο εμπόδιο. Ευελπιστούμε σύντομα να ξεπεραστεί και αυτό.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΤΖΗΣΤΑΣΟΥ
Επίκουρος Καθηγητής, Πρόγραμμα Μηχανικής Πετρελαίου & Φυσικού Αερίου, Παν. Λευκωσίας (www.carbonlab.eu)