Εάν η λύση δεν είναι 100% βιώσιμη, δεν θα υπάρχει καν πρώτη μέρα της λύσης - η τουρκική πλευρά θα τα κερδίσει όλα, ενώ εμείς θα χάσουμε τα πάντα
Σε λίμνη των Μαύρων Κύκνων μετατράπηκε αυτές τις μέρες η Λίμνη της Γενεύης κοντά στο Mon Pelerin. Ο Μαύρος Κύκνος είναι μια θεωρία που παρουσιάστηκε από τον Nassim Taleb -τον κορυφαίο παγκοσμίως ειδικό στο Risk Management- στα best seller βιβλία του: Fooled by Randomness, Τhe Black Swan και Antifragile. Σύμφωνα με τη θεωρία του N. Taleb:
α) Υπάρχει η τάση να υποεκτιμούμε την πιθανότητα ή ακόμη και να αγνοούμε παντελώς το ενδεχόμενο να προκύψουν στο μέλλον σπάνια, αλλά σημαντικά συμβάντα με τεράστιο αντίκτυπο.
β) Απ’ τη μια υπερεκτιμούμε αυτά που γνωρίζουμε· απ’ την άλλη, υποεκτιμούμε την αβεβαιότητα και την πιθανότητα να είμαστε λανθασμένοι. Υποεκτιμούμε τα ρίσκα, δεν αξιολογούμε σωστά τις πιθανότητες.
γ) Υπάρχουν πράγματα τα οποία είναι δύσκολο να προβλέψουμε. Γεγονότα που θεωρούνται σπάνια και δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε τις πιθανότητες αυτά να συμβούν. Μπορούμε όμως να έχουμε μια γενική ιδέα για ένα τέτοιο ενδεχόμενο και τις πιθανές συνέπειες, και να είμαστε προετοιμασμένοι.
δ) Υπάρχουν όμως και γεγονότα (θετικά ή αρνητικά) που είναι αδύνατο να προβλέψουμε - εντελώς άγνωστα, τυχαία συμβάντα. Στην περίπτωση που προκύψει κάτι θετικό, πρέπει να είμαστε όσο το δυνατό πιο ανοικτοί ώστε να επωφεληθούμε - να είμαστε ανοικτοί σε ευκαιρίες.
Στην περίπτωση που προκύψει κάτι αρνητικό, πρέπει να είμαστε πολύ επιφυλακτικοί, ώστε να μειώσουμε στο ελάχιστο τις αρνητικές συνέπειες - να μην προκληθεί μόνιμη ζημιά. Στόχος, η ενίσχυση της αντοχής ενός Οργανισμού, ώστε να μπορέσει να επιβιώσει ακόμα και στις πιο ακραίες συνθήκες.
Ο N. Taleb ονόμασε τα σπάνια αυτά συμβάντα Μαύρους Κύκνους. Είναι πολύ δύσκολο ή αδύνατο να τα προβλέψουμε, αλλά έχουν τεράστιο αντίκτυπο. Υπάρχουν θετικοί Μαύροι Κύκνοι (ευκαιρίες), αλλά και αρνητικοί Μαύροι Κύκνοι (με καταστροφικές συνέπειες).
Ο N. Taleb θέτει τους κανόνες για τη μετάβαση από το εύθραυστο στο ανθεκτικό. Η θεωρία του βοηθά τους οργανισμούς να τροποποιούν την έκθεσή τους (modify their exposure) ώστε να είναι: α)Λιγότερο εκτεθειμένοι σε αρνητικά συμβάντα που μπορεί να προκύψουν (να ελαχιστοποιούν το ρίσκο και τη ζημιά από αρνητικές ασυμμετρίες) και β)περισσότερο ανοικτοί σε θετικά συμβάντα που μπορεί να προκύψουν (να μεγιστοποιούν το όφελος από θετικές ασυμμετρίες). Ο N. Taleb ονόμασε τη διττή αυτή ιδιότητα «antifragility».
Η ακρίβεια στη μέτρηση της βιωσιμότητας της λύσης του Κυπριακού και στην πρόβλεψη γεγονότων πολιτικής, οικονομικής, γεωστρατηγικής και στρατιωτικής φύσης είναι καθοριστικής σημασίας. Όπως επισημαίνει ο N. Taleb, στην εποχή των αρνητικών ασυμμετριών (μη-γραμμικών κίνδυνων) μια αλλαγή 1% στα συστήματα μπορεί να μειώσει την ευθραυστότητα «fragility» (ή να αυξήσει την ανθεκτικότητα «antifragility») κατά περίπου 99%. Σχεδόν τα πάντα σήμερα ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Σε τέτοιες περιπτώσεις παρατηρείται το φαινόμενο «winner-take-all effects».
Εάν η λύση δεν είναι 100% βιώσιμη, δεν θα υπάρχει καν πρώτη μέρα της λύσης - η τουρκική πλευρά θα τα κερδίσει όλα, ενώ εμείς θα χάσουμε τα πάντα. Η Τουρκία επιδιώκει μια εξαιρετικά εύθραυστη συμφωνία στο Κυπριακό, την οποία να μπορεί να ακυρώσει ανά πάσα στιγμή - μια λύση η οποία θα της δίνει τη δυνατότητα να ερμηνεύει και να εφαρμόζει πρόνοιες κατά το δοκούν. Η Τουρκία, λόγω της ισχύος και του μεγέθους της, έχει τη δυνατότητα της επιλογής (optionality) - γεγονός που σε βάθος χρόνου της δίνει το πλεονέκτημα.
Η επιστημονική μέτρηση της βιωσιμότητας της συνολικής συμφωνίας πρέπει να περιλαμβάνει όλες τις πτυχές του Κυπριακού -πολιτική, οικονομική και στρατιωτική πτυχή, θέματα γεωστρατηγικής, ενέργειας, ασφάλειας κ.ά.- και παραμέτρους: το άγνωστο, την αβεβαιότητα, την αστάθεια, το χαοτικό περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, την αναξιοπιστία και την επιθετικότητα της Τουρκίας, τα κριτήρια και τις μεταβατικές περιόδους στα επιμέρους θέματα (π.χ. εδαφικό, περιουσιακό, επιστροφή προσφύγων, αποχώρηση τουρκικών στρατευμάτων), την πολυπλοκότητα και τις δυσκολίες στη λήψη αποφάσεων και στη λειτουργία του κράτους, τις εγγυήσεις, τους μηχανισμούς εφαρμογής της λύσης κ.ά.
Σε ένα τόσο εύθραυστο τοπίο, πώς μπορεί να διασφαλιστεί ότι η λύση του Κυπριακού θα είναι μόνιμη και ότι η πιθανότητα -και το ρίσκο- της καταστροφής είναι μηδενική; Το Μοντέλο Antifragility αποτελεί το μοναδικό παγκοσμίως επιστημονικό εργαλείο το οποίο παρέχει τη δυνατότητα αξιολόγησης -και ενίσχυσης- της συνολικής βιωσιμότητας της λύσης με μαθηματική ακρίβεια πριν από την τελική συμφωνία (πριν από τα δημοψηφίσματα και την εφαρμογή της λύσης).
ΝΙΚΟΣ ΣΥΚΑΣ
Σύμβουλος Στρατηγικής & Καινοτομίας
