Οι εξελίξεις στον τομέα της ενέργειας είναι ιδιαιτέρως σημαντικές από την Ευρώπη ώς τη Μέση Ανατολή. Και αν δεν αναλυθούν, δεν μπορούν να γίνουν αντιληπτές οι πραγματικές τους διαστάσεις και να διαμορφωθούν πολιτικές που θα εξυπηρετούν, από τη μια, τα συμφέροντά μας και, από την άλλη, δεν θα μας μετατρέπουν σε εργαλεία για την εξυπηρέτηση συμφερόντων, που θα στρέφονται σε βάρος ημών των ιδίων. Και αυτό αφορά, κυρίως, τη σχέση μας με την Τουρκία.

Οι τρεις επιλογές της Μόσχας

Ενώ στη Μέση Ανατολή συντελείται σφαγή, η Μόσχα, σε ευρωπαϊκό πεδίο, έχει τρεις βασικές επιλογές για τη διοχέτευση φυσικού αερίου στην Ευρώπη για τα χρόνια που έρχονται. Η πρώτη είναι αυτή του «Νότιου Αγωγού». Η επιλογή αυτή είναι συναφής με την κατάληψη της Κριμαίας, γεγονός που επιφέρει αλλαγή στην ΑΟΖ μεταξύ των χωρών της περιοχής. Ενώ δηλαδή ο «Νότιος Αγωγός» θα περνούσε από τη Ρωσία προς τη Βουλγαρία μέσω της Ουκρανικής ΑΟΖ, τώρα θα περνά μέσα από ρωσική ΑΟΖ, ασχέτως εάν δεν την αποδέχεται η διεθνής κοινότητα. Η ισχύς μετρά, πολλές φορές, περισσότερο από το δίκαιο.

Η δεύτερη είναι αυτή του «Τουρκικού Αγωγού», που παγώνει μετά την κρίση της Ρωσίας με την Άγκυρα. Η τρίτη επιλογή είναι αυτή του «Βόρειου Αγωγού ΙΙ», που θα διοχετεύει το φυσικό αέριο από τη Ρωσία προς τη Γερμανία, η οποία θα καταστεί σε κέντρο παροχής αερίου προς την υπόλοιπη Ευρώπη. Η επιλογή αυτή φαίνεται να κερδίζει έδαφος, αφού η Μόσχα έχει ανακοινώσει ότι από την 1.1.2017 θα τερματίσει ή θα μειώσει σημαντικά την παροχή φυσικού αερίου προς την Ευρώπη μέσω Κιέβου.

Γεωπολιτικές αλλαγές στην Ευρώπη

Η επιλογή του «Βόρειου Αγωγού II» θα δημιουργήσει νέα γεωπολιτικά δεδομένα στην Ευρώπη. Οι δυο μεγάλοι πόλοι της, δηλαδή Ρωσία και Γερμανία, έρχονται πιο κοντά στη βάση μιας ενεργειακής και γεωπολιτικής συμμαχίας. Πρώτο, χώρες όπως η Πολωνία, η Ουκρανία και οι Βαλτικές, καθώς και άλλες, θα βρεθούν στη μέση, μεταξύ δηλαδή των δυο πόλων. Έχουν όλες τραυματικές εμπειρίες από το παρελθόν, και από τους Γερμανούς και από τους Ρώσους. Ειδικώς από τους τελευταίους.

Είναι, δε, γνωστό ότι πάσχουν από το λεγόμενο «σοβιετικό σύνδρομο», που ακόμη και πρόσφατα, με την κρίση στην Ουκρανία και την αναβίωση της ρωσικής απειλής, στράφηκαν προς τις ΗΠΑ, αφού η ΕΕ δεν μπορεί να τους προσφέρει ασφάλεια. Δεύτερο, ο «Βόρειος Αγωγός ΙΙ» θα είναι επ’ ωφελεία και της Γαλλίας, καθώς και άλλων χωρών. Όμως, η ενίσχυση ενός άξονα Γαλλίας-Γερμανίας με αιτία την ενέργεια είναι πιθανό να αποδυναμώσει ακόμη περισσότερο τον άξονα Βερολίνου-Παρισίων.

Μπορεί κάποιος να το θέσει και αλλιώς: Η Γερμανία θα καταστεί ακόμη πιο ισχυρή στην Ευρώπη. Και έτσι θα ενισχυθεί ακόμη περισσότερη η Γερμανική Ευρώπη αντί της Ευρωπαϊκής Γερμανίας. Εάν, μάλιστα, αποχωρήσει η Βρετανία από την ΕΕ (κερδίζει έδαφος το «όχι»), τότε το Βερολίνο θα ευνοηθεί ως προς τους σχεδιασμούς του. Είναι, δε, λογικό ότι η Γαλλία έχει δυο επιλογές, που μπορούν να προκύψουν είτε σωρευτικά είτε διαζευκτικά: Να επιστρέψει και να ενισχύει την αντίληψη της αυτόνομης γαλλικής άμυνας, για να διατηρήσει τον ηγετικό της ρόλο στην Ευρώπη και/ή να στραφεί προς τις ΗΠΑ σε οικονομικό και στρατιωτικό επίπεδο.

Η Αμερικανική Ευρώπη…

Είναι εμφανές ότι, υπό αυτές τις συνθήκες, επανέρχονται πιο δυναμικά στην Ευρώπη οι ΗΠΑ και επιβεβαιώνεται το εξής στρατηγικό αξίωμα: Αμερική, μια Ευρωπαϊκή Δύναμη. Στο παιχνίδι, βεβαίως, βρίσκεται και η Τουρκία, η οποία, όμως, δεν είναι ενεργειακά παραγωγός χώρα, αλλά μόνο σταυροδρόμι. Στην παρούσα φάση υπέστη πολλαπλά πλήγματα από την κρίση της με τη Ρωσία. Πρώτο, το πάγωμα του «Τουρκικού Αγωγού» και του πυρηνικού σταθμού στο Άκουγιου. Δεύτερο, το οικονομικό κόστος από τα μέτρα που επιβάλλει η Μόσχα, και σε πρώτη φάση υπολογίζεται να φτάσουν τα 9 δις δολάρια.

Σε περίπτωση κλιμάκωσης, εκτιμάται ότι το κόστος μπορεί να φτάσει τα 20 δις. Βεβαίως, από την κρίση γίνεται αντιληπτό ότι κόστος θα έχει και η Μόσχα στις εμπορικές της συναλλαγές με την Τουρκία, επί της οποίας επένδυσε επί μακρόν. Όμως, μετά την κατάρριψη του ρωσικού Su24 από το τουρκικό F-16 δεν είχε άλλη επιλογή. Και σε αυτήν την περίπτωση οι ΗΠΑ ωφελούνται, καθ' ότι η Άγκυρα στρέφεται κοντά της και χάνει το πλεονέκτημα της «πολιτικής του εκκρεμούς». Δηλαδή να κινείται μια προς τη Μόσχα και μια προς την Ουάσιγκτον.

Επιμένει, όμως, να θέλει να γίνει παραγωγός φυσικού αερίου με τις πηγές που, με βάση τα υφιστάμενα δεδομένα, ανήκουν στην Κύπρο και στην Ελλάδα. Δεσμεύει περιοχές του Αιγαίου για ασκήσεις και διά του Ακιντζί προειδοποιεί ότι το «Μπαρμπαρός» και τα συνοδευτικά πολεμικά πλοία «κάνουν διάλειμμα». Με άλλα λόγια, χρησιμοποιεί την τουρκική ισχύ για να εξηγήσει ότι το φυσικό αέριο είτε δεν θα τύχει εκμετάλλευσης προ της λύσης είτε ακόμη και μετά τη λύση, με βάση τους κανόνες ισχύος και την τουρκική αναθεωρητική πολιτική, κουμάντο θα κάνει η Άγκυρα, η οποία:

1. Αμφισβητεί την κυριαρχία της Ελλάδας στο Αιγαίο και θέτει σιωπηρώς ως αιτία πολέμου τον καθορισμό ΑΟΖ στην περιοχή του Καστελορίζου, καθ' ότι έτσι θα ενώνεται η κυπριακή με την ελληνική ΑΟΖ.

2. Τριχοτομεί από τώρα την Κυπριακή ΑΟΖ με τις συμφωνίες εκμετάλλευσης φυσικού αερίου μεταξύ ψευδοκράτους και Τουρκικής Εταιρείας Πετρελαίου, καθώς και με την υπογραφή συμφωνίας για την υφαλοκρηπίδα μεταξύ Τουρκίας-ψευδοκράτους, με ταυτόχρονη αμφισβήτηση της κυπριακής υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ. Στις 10/4/2014 η Τουρκία, με ρηματική διακοίνωσή της στον ΟΗΕ, κοινοποίησε τις γεωγραφικές συντεταγμένες της υφαλοκρηπίδας της στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι συντεταγμένες αυτές καθορίζονται από τη σχετική συμφωνία της με το ψευδοκράτος, η οποία υπεγράφη στις 21/9/2011 και επικυρώθηκε από την Τουρκία στις 29/6/2012.

Το οξυγόνο του Ισραήλ και η συμφωνία με την Άγκυρα

Η ομοσπονδιακή λύση στο Κυπριακό, λόγω της δομής των δυο συνιστώντων κρατών, επιτρέπει την τριχοτόμηση της Κυπριακής ΑΟΖ και αποτελεί σημαντικό άλμα στην τουρκική αναθεωρητική πολιτική, για την ανάδειξή της ως περιφερειακής δύναμης. Που σημαίνει την αλλαγή της νομικής σχέσης που υπάρχει με την Κύπρο και τη νομιμοποίηση των παράνομων σήμερα γεωπολιτικών τετελεσμένων, που προκάλεσε η εισβολή. Συνεπώς, η Τουρκία:

1. Μετατρέπει την Κύπρο σε γεωπολιτική και γεωστρατηγική επαρχία της, μέσα από τις συνταγματικές δομές του τουρκοκυπριακού συνιστώντος κράτους, αφού, όπως ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου τονίζει: Οι Τουρκοκύπριοι και οι έποικοι θα εξυπηρετούν τα τουρκικά συμφέροντα.

2. Ελέγχει, λόγω ισχύος και συμφωνιών, τις ενεργειακές πηγές της Κύπρου. Μια τέτοια εξέλιξη θα γίνει πιο έντονη, εάν περάσει αγωγός προς την Τουρκία. Και τότε, ο επόμενος στόχος θα είναι το Αιγαίο. Είναι πρόδηλη η τουρκική πρόθεση να γίνει παραγωγός χώρα φυσικού αερίου μέσω των πηγών της Κύπρου και της Ελλάδας.

Μάλιστα, ο κ. Ερντογάν προειδοποιεί ότι, με τη λύση του Κυπριακού, η περιοχή από τη Μαρμαρίδα ώς την Αλεξανδρέττα θα είναι τουρκική λίμνη. Και εδώ είναι τα σημαντικά:

Α. Νόμιμα, πλέον, η Τουρκία θα διαδραματίζει, λόγω ισχύος, και ελέγχου της ενεργείας, σημαντικό ρόλο και εντός της Ευρώπης, είτε ενταχθεί ως κράτος μέλος είτε αποκτήσει ειδική σχέση. Άρα, είναι η δική της η γεωστρατηγική και γεωπολιτική θέση που θα ενισχυθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο και διεθνώς σε βάρος ημών. Πού είναι λοιπόν η λογική του win-win situation;

Β. Σε περίπτωση ομοσπονδιακής λύσης του Κυπριακού, το Ισραήλ είτε θα έρθει σε κρίση με την Τουρκία, εάν δεν αλλάξει πολιτική ο Ερντογάν, εάν δηλαδή η Άγκυρα του στερήσει το οξυγόνο που μπορεί να αναπνεύσει μέσω Κύπρου. Υπάρχει, όμως, και η άλλη εκδοχή: Να μοιράσουν, μεταξύ τους, Ισραήλ και Τουρκία, το φυσικό αέριο της περιοχής, σε μια λογική ανάλογου άξονα όπως της Ρωσίας με τη Γερμανία. Διότι το Ισραήλ διαθέτει αυτό που εμείς δεν διαθέτουμε. Ισχύ. Οπότε φοβάται πολύ λιγότερο απ' ό,τι εμείς την Τουρκία.

Αληθές είναι ότι το Τελ Αβίβ θα προτιμούσε εμάς αντί την Άγκυρα ως συνεταίρο του και κύριο σύμμαχο. Διότι από εμάς δεν απειλείται. Όμως, αντιλαμβάνεται καθημερινά, όλο και περισσότερο, ότι η κυπριακή κυβέρνηση δεν είναι αξιόπιστος στρατηγικός συνομιλητής και ότι δεν έχει πρόθεση για στρατηγική συνεργασία, που θα αποτρέπει την τουρκική απειλή και θα δημιουργεί ένα νέο γεωπολιτικό περιβάλλον, από τη Μέση Ανατολή ώς την Ευρώπη, επί τη βάσει του οποίου θα αποδυναμώνεται η τουρκική επιθετικότητα και θα ανατρέπεται η αναθεωρητική πολιτική της Άγκυρας

Υλοποίηση της τουρκικής στρατηγικής και η συμμαχία

Εάν, λοιπόν, το Ισραήλ στραφεί προς την Τουρκία, αυτό θα οφείλεται κυρίως στην κυπριακή κυβέρνηση, η οποία δεν έχει πρόθεση στρατηγικής συνεργασίας και σύναψης άξονα με το Ισραήλ. Και αν η Τουρκία ενισχύσει τον ενεργειακό της ρόλο σε ευρωπαϊκό επίπεδο με τον έλεγχο των δικών μας ενεργειακών πηγών, στο πλαίσιο μιας ομοσπονδίας, δεν θα ευθύνεται η Ευρώπη, αλλά το κομματικό κατεστημένο, που συνδράμει την υλοποίηση της τουρκικής αναθεωρητικής πολιτικής, ζώντας στις ψευδαισθήσεις του.

Αδυνατεί να δει την πραγματικότητα και να προστατεύσει τον πλούτο και τα συμφέροντα τής νήσου. Αδυνατεί να οικοδομήσει στρατηγική και να θέσει στόχους επιβίωσης, λαμβάνοντας υπ' όψιν τις γεωπολιτικές αλλαγές που συντελούνται στους χώρους που επέλεξε να δράσει από την Ευρώπη ώς τη Μέση Ανατολή. Και αντί, για παράδειγμα, να προχωρήσει και να αναλύσει τις σχέσεις Γερμανίας, Ρωσίας και ΗΠΑ σε Ευρώπη και Μέση Ανατολή, για να μελετήσει πώς θα αποκομίσει οφέλη, σφυρίζει αδιάφορα.

Αντί, για παράδειγμα, να προχωρήσει σε μια στρατηγική, αρχικά με μια συμμαχία με το Ισραήλ σε ενεργειακό, στρατιωτικό, εμπορικό και κάθε άλλο επίπεδο, και να του δώσει την έξοδο που ζητά προς την Ευρώπη, έτσι ώστε να επιτευχθεί μεγαλύτερη ασφάλεια και της δυνατότητας εκμετάλλευσης φυσικού αερίου, «ερωτοτροπεί» με την Τουρκία τον Σουλτάνου Ερντογάν, όπως η Δύση τον αποκαλεί. Για να τεθεί ενθουσιωδώς κάτω από τις φτερούγες της Άγκυρας.