Το απεχθές έγκλημα της σεξουαλικής κακοποίησης και σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών προβάλλει τελευταίως συχνότερα στα ΜΜΕ. Κάποιοι διερωτώνται αν αυτό συνέβαινε πάντοτε στην κυπριακή κοινωνία ή μήπως είναι ένα «φρούτο εποχής» και κάποιοι άλλοι αμφισβητούν τα ποσοστά των εκτιμήσεων του Συμβουλίου της Ευρώπης (1 στα 5 παιδιά) ή του Πανεπιστημίου Κύπρου (σχεδόν 1 στα 4). Ωστόσο, η ουσία και η σημασία του θέματος δεν βρίσκονται ούτε στα ποσοστά, ούτε σε χρονικές περιόδους. Ακόμα και ένα στα χίλια παιδιά να ήταν το ποσοστό, η ουσία και η σημασία θα παρέμεναν οι ίδιες γιατί αυτές βρίσκονται στην ψυχή κάθε παιδιού.
Η εγκληματική αυτή συμπεριφορά διεισδύει στο βάθος της ψυχής των παιδιών και αφήνει πληγές που δύσκολα επουλώνονται, γιατί οι πλείστες έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό, την απώλεια. Η αίσθηση της απώλειας της παιδικότητας, της εμπιστοσύνης, των προσωπικών ορίων, της ασφάλειας και της προστασίας, της καθαρότητας του σώματος και της ψυχής, του σεβασμού και του αυτοσεβασμού, της αυτοπεποίθησης και της σεξουαλικότητας, επιφέρουν στο παιδί ένα καταιγισμό αρνητικών επιπτώσεων στη συναισθηματική και την κοινωνική του ανάπτυξη.
Η απάντηση στο τραγικό ερώτημα, ποιος θα δώσει πίσω στα παιδιά αυτά που έχασαν και ποιος θα απολογηθεί για την όποια εγκληματική αμέλεια έχει επιδειχθεί από την πολιτεία και την κοινωνία, φέρνει, ενδεχομένως, τους όποιους αρμόδιους αλλά και όλους μας σε δύσκολη θέση. Γι' αυτό θα ήταν, ίσως, σοφότερο να επικεντρωθούμε σε προτάσεις που να υποστηρίζουν και να προστατεύουν τη σεξουαλική ανάπτυξη των παιδιών και να αποτρέπουν μελλοντικά κοινωνικά αδιέξοδα και ηθικές κρίσεις. Προτάσεις οι οποίες να διασφαλίζουν στα παιδιά τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από αυτά που, έτσι κι αλλιώς, δικαιούνται.
Προτάσεις μέσα από τις οποίες να διασφαλίζεται η άμεση αναφορά περιστατικών, η αποτελεσματική στήριξη και επανένταξη των παιδιών θυμάτων, αλλά και ο σωστός χειρισμός των θυτών. Δράσεις μέσα από τις οποίες το κάθε παιδί να έχει την ευκαιρία να οικοδομήσει και να επικοινωνήσει αποτελεσματικά ως προς τα προσωπικά του όρια, να αναπτύξει δεξιότητες και σχέσεις επικοινωνίας με το περιβάλλον του, ώστε να μπορεί να εκφράζει συνειδητά τις ανησυχίες, τις ανάγκες και τις επιλογές του.
Λύσεις που να προωθούν την εφαρμογή μιας ποιοτικής περιεκτικής σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, η οποία να επιδρά με θετικό τρόπο στις στάσεις και τις αξίες που καλλιεργούνται στα παιδιά και, κατ’ επέκταση, στην κοινωνία, να αποδυναμιτίζει τις σχέσεις δύναμης, να προωθεί τον αμοιβαίο σεβασμό και την συναινετική συντροφικότητα και να συμβάλλει στην πρόληψη της κακοποίησης, του εξαναγκασμού και των βίαιων συμπεριφορών. Η όποια, επομένως, πιθανότητα υπάρχει ένα παιδί να αποφύγει μια ενδεχόμενη σεξουαλική κακοποίηση ή/και σεξουαλική εκμετάλλευση θα πρέπει να αναζητηθεί στο πλαίσιο της εφαρμογής μιας ποιοτικής περιεκτικής σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης.
Η απάντηση στο ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι ποιος, γιατί είμαστε όλοι υποχρεωμένοι να δώσουμε στα παιδιά αυτά που δικαιούνται, αλλά πότε θα συνειδητοποιήσουμε ότι η αδιαφορία μας και η αναποτελεσματικότητα του συστήματος καταδικάζουν καθημερινά χιλιάδες παιδικές ψυχές.
ΛΗΔΑ ΚΟΥΡΣΟΥΜΠΑ
Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού
Δημοσίευση στο πλαίσιο του προγράμματος «Ι’Μ SET» (Implementing Mandatory Sexuality Education for Teens). Το πρόγραμμα συντονίζεται από τον Κυπριακό Σύνδεσμο Οικογενειακού Προγραμματισμού (ΚΣΟΠ) σε συνεργασία με την Επίτροπο Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου, το Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου και τον Σύνδεσμο Σεξουαλικής Αναπαραγωγικής Υγείας και Δικαιωµάτων της Νορβηγίας - Sex og Politik. www.sexualityeducation.com
