Θεωρείται από πολλούς ως η κατάρα των πιλότων και ιδιαίτερα των χειριστών πολεμικών αεροσκαφών. Ο λόγος για το vertigo, έναν από τους μεγαλύτερους κινδύνους που παραμονεύουν στα πιλοτήρια.

Με απλά λόγια, το vertigo δημιουργεί μια παραίσθηση στον πιλότο. Ο πιλότος, δηλαδή, θεωρεί ότι η κατεύθυνση που ακολουθεί με βάση τα όργανα πλοήγησης δεν είναι η σωστή και «διορθώνει» τη δήθεν λανθασμένη πορεία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη συντριβή όχι μόνο αυτού, αλλά σε περιπτώσεις όπως αυτήν της συντριβής των δυο το 2014, και των υπολοίπων συναδέλφων που ακολουθούν τον πρώτο «στα τυφλά».

Τι ακριβώς συμβαίνει και τι πρέπει να κάνει ο πιλότος

Ουσιαστικά πρόκειται για την απώλεια του σημείου αναφοράς στον χώρο και την αντικατάσταση της πραγματικότητας με μια παραίσθηση στο πού βρίσκεται και πού πηγαίνει. Προκύπτει όταν τα οπτικά ερεθίσματα που λαμβάνουμε δεν συνάδουν με τα ερεθίσματα που παράγονται μέσα στο αυτί. Εκεί βρίσκονται δύο ημικυκλικά κανάλια (σαν κοχλίες, το ένα κάθετο στο άλλο), τα οποία αποτελούν – μαζί με τον μυοσκελετικό ιστό – τους αισθητήρες επιτάχυνσης, επιβράδυνσης και κατεύθυνσης.

Το φαινόμενο δημιουργείται συνήθως ύστερα από απότομες στροφές με μεγάλη ταχύτητα και ευδοκιμεί σε πτήσεις με χαμηλή ορατότητα: είτε νύχτα είτε – ακόμη πιο εύκολα – μέσα σε νέφωση. Είναι η στιγμή που αυξάνονται οι πιθανότητες για τη λήψη αντικρουόμενων πληροφοριών.

Διαβάστε επίσης: Τα τελευταία λεπτά πριν τη συντριβή του Mirage στη Σκύρο

Τα ερεθίσματα από το οπτικό νεύρο μπορεί να σου δίνουν την αίσθηση ότι είσαι οριζόντια, αλλά το αυτί να σε «πληροφορεί» ότι στρίβεις. Όπως επίσης να είσαι σε ευθεία πτήση, αλλά να νομίζεις ότι ανεβαίνεις ή κατεβαίνεις. Έτσι προκύπτει ο χωρικός αποπροσανατολισμός. Μία βραχυκύκλωση του συστήματος διασύνδεσης των αισθητήρων, με πολύ πιθανό σύμπτωμα τη ζαλάδα.

Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει ο πιλότος είναι να ανοιγοκλείσει τα μάτια του, σε μια προσπάθεια ταύτισης των αισθητήρων. Η μεγαλύτερη παγίδα εκείνη τη στιγμή είναι να πιστέψει ότι τα όργανα του αεροσκάφους είναι λάθος και ότι το σωστό είναι αυτό που αισθάνεται. Στην εκπαίδευση, προς αποφυγή δυστυχημάτων από τέτοιες καταστάσεις, αυτό που τονίζεται στους πιλότους ξανά και ξανά είναι να συμβουλεύονται τις ενδείξεις του πίνακα ελέγχου.

Οι χειριστές των μαχητικών αεροσκαφών όμως, λόγω των πολύ μεγάλων ταχυτήτων και των διαδοχικών ελιγμών, πετάνε σε πολύ μικρότερο βαθμό ενόργανα. Βασίζονται περισσότερο στην επαφή με το περιβάλλον. Η απώλεια αίσθησης του χώρου και της κίνησης επιδεινώνεται αν προκύψει και η οπτική σύγχυση ουρανού και θάλασσας.

Ποιος ο Κύπριος πιλότος «θύμα» του vertigo

Η πιο επικίνδυνη μορφή αποπροσανατολισμού είναι να μην διαπιστώσει το πρόβλημα ο πιλότος και να πιστεύει ότι ανεβαίνει ψηλότερα, ενώ στην πραγματικότητα κατεβαίνει, ή να πιστεύει ότι πετάει ευθεία, ενώ στρίβει. Τέτοια επεισόδια παραισθήσεων δημιουργούνται συνήθως και στην Πολιτική Αεροπορία ή σε ιδιωτικές πτήσεις (έτσι σκοτώθηκε για παράδειγμα ο Τζον Κένεντι Τζούνιορ) όταν το αεροσκάφος υπερίπταται θάλασσας με το φως της ημέρας ή όταν νύχτα περνά μέσα από σύννεφα.

Στη δεκαετία που μεσολάβησε, αυτό έχει συμβεί και τα περιστατικά έχουν μειωθεί σε μεγάλο βαθμό, σε ό,τι αφορά την Πολιτική Αεροπορία.

Δεν έχουν όμως εξαλειφθεί. Ο χωρικός αποπροσανατολισμός του Κύπριου κυβερνήτη Άριστου Σωκράτους θεωρείται ότι ήταν η αιτία για τη συντριβή του Boeing 737 της αεροπορικής εταιρίας των Η.Α.Ε. «Flydubai», τον Μάρτιο του 2016 σε ρωσικό αεροδρόμιο, με 62 νεκρούς.

Το αεροσκάφος, που εκτελούσε το δρομολόγιο Ντουμπάι-Ρόστοφ, συνετρίβη κατά τη δεύτερη απόπειρά του να προσγειωθεί, με τους ειδικούς να εκτιμούν ότι ο πιλότος αγνόησε τα δεδομένα στον πίνακα ελέγχου και ακολούθησε τις δικές του αισθήσεις, διαγράφοντας κλίση προς τα κάτω, αντί να σηκωθεί.

Με πληροφορίες από healthmag.gr / menshouse.gr