ΖΗΤΗΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΟΧΙ ΠΡΟΕΚΛΟΓΙΚΩΝ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΩΝ Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΤΑΘΜΟΥ ΥΓΡΟΠΟΙΗΣΗΣ

Δεν είναι μια καλή επιλογή η μεταφορά του φυσικού αερίου σε γειτονικούς σταθμούς υγροποίησης, αφού μπορεί να ελαχιστοποιήσει το κόστος της επένδυσης, αλλά σε βάθος χρόνου δημιουργεί μια εξάρτηση

«Γεωτρήσεις, γεωτρήσεις, γεωτρήσεις όσο πιο γρήγορα, όσο περισσότερες γίνεται. Αυτό είναι το τρίπτυχο σε κάθε περίπτωση και η μόνη οδός για την επιτυχία», δήλωσε ο υποψήφιος διδάκτορας Ιωακείμ Αμπαρτζίδης

Κατά την εναρκτήρια ομιλία του από το βήμα του 8ου Μεσογειακού Φόρουμ Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου στη Λευκωσία την περασμένη Τετάρτη, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είπε πως η Κυβέρνηση εξετάζει, μεταξύ άλλων σεναρίων, την ιδέα κατασκευής τερματικού υγροποίησης στο Βασιλικό. Προϋπόθεση για να ληφθεί μια τέτοια απόφαση είναι, όπως άφησε να εννοηθεί, η εξεύρεση νέων κοιτασμάτων στην Κυπριακή ΑΟΖ στις προγραμματισμένες γεωτρήσεις του επόμενου διαστήματος.

Αυτή άλλωστε είναι και η επίσημη θέση του Υπουργείου Ενέργειας, που δηλώνει κατά καιρούς ότι δεν μπορούμε να προσελκύσουμε ξένους επενδυτές για κατασκευή του τερματικού, αν πρώτα δεν υπάρχουν επιβεβαιωμένα κοιτάσματα που να δικαιολογούν μια τέτοια επένδυση ύψους 12 δις δολαρίων. Μπορεί η Κυβέρνηση να μην απέσυρε ποτέ ουσιαστικά από το τραπέζι την ιδέα κατασκευής του τερματικού, ωστόσο το όλο ζήτημα χρησιμοποιείται κατά καιρούς προς εξυπηρέτηση διάφορων πολιτικών σκοπιμοτήτων.

Υπενθυμίζεται ότι το 2014 ο Πρόεδρος Αναστασιάδης δήλωνε, σε συνέντευξή του σε κυπριακή εφημερίδα, πως «με λύση του Κυπριακού διανοίγονται ευρύτατοι ορίζοντες, διότι ένας τερματικός σταθμός υγροποίησης στην Κύπρο θα συνέβαλλε περαιτέρω σε στενότερη συνεργασία με Ισραήλ, Λίβανο, Αίγυπτο, αλλά και θα δινόταν η δυνατότητα στην Τουρκία να αγοράσει ενέργεια μέσω Κύπρου και να ρυθμίσει σημαντικά ενεργειακά της προβλήματα».

Τώρα λοιπόν που οι συνομιλίες αργοπεθαίνουν και γίνεται αντιληπτό ότι τα ενεργειακά ανταλλάγματα δεν επαρκούν για να καμφθεί, προς το παρόν, η τουρκική αδιαλλαξία, το θέμα του τερματικού επανέρχεται και εν όψει των προεδρικών εκλογών του 2018, θα ξανατεθεί υψηλά στην ατζέντα των υποσχέσεων. Ανεξαρτήτως όμως των πολιτικών υποσχέσεων, η κατασκευή ενός σταθμού υγροποίησης στην Κύπρο είναι στρατηγικής σημασίας για την Κύπρο και μακροπρόθεσμα θα επιφέρει πολλαπλά οφέλη.

Οι τρόποι αξιοποίησης

Σε πρώτη φάση αξίζει να σημειωθεί ότι η μεταφορά του φυσικού αερίου είναι εφικτή με δύο μεθόδους. Είτε μέσω χερσαίων ή/και υποθαλάσσιων αγωγών και μέσω θαλάσσης με ειδικά κατασκευασμένα πλοία. Στην πρώτη περίπτωση το φυσικό αέριο μεταφέρεται στη φυσική του μορφή (αέριο), αφού τύχει επεξεργασίας συμπίεσης, ενώ στη δεύτερη περίπτωση το φυσικό αέριο μεταφέρεται σε υγροποιημένη μορφή (ως ΥΦΑ) σε ατμοσφαιρική πίεση. Ο τερματικός σταθμός υγροποίησης εμπίπτει στη δεύτερη περίπτωση.

Αυτοί οι τρόποι μεταφοράς φυσικού αερίου μέσω αγωγών και ως ΥΦΑ μέσω θαλάσσης υφίσταται εδώ και δεκαετίες. Υπάρχουν ωστόσο και εναλλακτικοί τρόποι μεταφοράς, οι οποίοι είναι: σε συμπιεσμένη αέρια μορφή μέσω θαλάσσης, με ειδικά κατασκευασμένα πλοία, είτε με ειδικά διαμορφωμένα πλοία, με εγκαταστάσεις αποϋγροποίησης επί του σκάφους, είτε με μόνιμα αγκυροβολημένο πλοίο αποθήκευσης και επαναεριοποίησης φυσικού αερίου.

Όπως όμως αναφέρει σε παρουσίασή του ο ειδικός σε θέματα ενέργειας Σόλωνας Κασίνης, οι πιο πάνω μέθοδοι δεν είναι συμβατές με την περίπτωση της Κύπρου, καθότι είτε δεν εξασφαλίζεται η απαιτούμενη ασφάλεια εφοδιασμού, είτε πρόκειται για μη αποδεδειγμένη τεχνολογία με δυσκολίες στον σχεδιασμό και κατασκευή. Αναφορικά με τον τερματικό σταθμό, απαιτείται η κατασκευή εγκαταστάσεων υγροποίησης του φυσικού αερίου και φόρτωσης του ΥΦΑ σε ειδικά πλοία.

Απαραίτητη είναι, επίσης, η ύπαρξη λιμενικών εγκαταστάσεων παραλαβής του ΥΦΑ, καθώς και εγκαταστάσεων αποθήκευσης και αεριοποίησής του. Η μεταφορά του ΥΦΑ γίνεται από ειδικά κατασκευασμένα πλοία LNG. Tέτοιες εγκαταστάσεις και πλοία μεταφοράς βρίσκονται σε λειτουργία ανά το παγκόσμιο εδώ και δεκαετίες. Παγκοσμίως υπάρχουν 50 τερματικοί σταθμοί υγροποιημένου φυσικού αερίου και πάνω από 150 άλλες εγκαταστάσεις αποθήκευσής του.

Η ασφάλεια μεταφοράς

Πάντως, η βιομηχανία δεξαμενοπλοίων ΥΦΑ έχει αποδείξει τα τελευταία 40 χρόνια ότι οι επιδόσεις της σε θέματα ασφάλειας μεταφοράς είναι ενθαρρυντικές. Υπολογίζεται ότι από το 1959, αφότου ξεκίνησε η θαλάσσια μεταφορά υγροποιημένου φυσικού αερίου, έχουν μεταφερθεί περίπου 33.000 φορτία ΥΦΑ χωρίς να υπάρξει κάποιο σοβαρό ατύχημα στη θάλασσα ή στα λιμάνια. Τα δεξαμενόπλοια ΥΦΑ έχουν εμπειρία από προσαράξεις και συγκρούσεις κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, αλλά καμιά δεν έχει καταλήξει σε μεγάλες διαρροές.

Σε αυτό το πλαίσιο αξίζει να σημειωθεί πως ο ελληνόκτητος στόλος αποτελεί τη δεύτερη παγκόσμια υπερδύναμη σε πλοία υγροποιημένου αερίου (LNG) μετά την Ιαπωνία, αφού διαθέτει συνολικά 60 πλοία μεταφοράς LNG, που αντιστοιχεί στο 12% του παγκόσμιου στόλου στη συγκεκριμένη κατηγορία. Ήδη το 50% των νέων πλοίων LNG που βρίσκονται, πλέον, υπό κατασκευή ανήκουν σε οκτώ Έλληνες εφοπλιστές, με την όλη επένδυση να αγγίζει περίπου τα 8,5 δις δολάρια. Η περιοχή του Βασιλικού έχει ήδη αξιολογηθεί από την εταιρεία Technip εκ μέρους της Noble ως κατάλληλος χώρος στην Κύπρο, ο οποίος μπορεί να φιλοξενήσει μέχρι και τρία τρένα των 5 εκ. τόνων ανά έτος έκαστο.

Προς το παρόν τα αποδεδειγμένα κοιτάσματα της Κύπρου δικαιολογούν μόνο ένα τρένο των 5 εκ. τόνων ανά έτος. Όπως, όμως, πολύ σωστά αναφέρει σε μελέτη του ο Κοσμήτορας της Πολυτεχνικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου Πάνος Παπαναστασίου, «καλό είναι να υπάρχει ο χώρος για να προστεθούν επιπλέον τρένα, στην περίπτωση που εξευρεθούν περισσότερα αποθέματα.

Γεωπολιτικά οφέλη

Με την κατασκευή ενός σταθμού υγροποίησης, η Κύπρος θα αναβαθμίσει τη γεωπολιτική της αξία, αφού από απλό ενεργειακό πέρασμα το νησί θα μετατραπεί σε ενεργειακό κόμβο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Η συνεργασία με τις γειτονικές φιλικές χώρες θα ενισχύσει την ασφάλεια του νησιού, αφού η ευθυγράμμιση των ενεργειακών μας συμφερόντων με αυτά των ενεργειακών μας συμμάχων θα αποτρέψει τυχόν κακόβουλες ενέργειες εχθρικών χωρών.

Επιπλέον, το γεγονός ότι η Κύπρος είναι μέρος της Ε.Ε. θα της επιτρέψει να πολλαπλασιάσει την αξία της σε επίπεδο ενεργειακής ασφάλειας της Ένωσης, καθιστώντας ακόμη πιο σημαντική την εξεύρεση μιας δίκαιης λύσης στο Κυπριακό. Σε δηλώσεις του στη «Σημερινή», ο υποψήφιος διδάκτορας σε θέματα Ενέργειας του Πανεπιστημίου Λευκωσίας Ιωακείμ Αμπαρτζίδης επεσήμανε πως, εάν η Κύπρος επιθυμεί μέσω της ενέργειας να καταστεί σημαντικός παίκτης στην πορεία μετασχηματισμού της ευρύτερης περιοχής, οφείλει να εξετάσει σοβαρά το ενδεχόμενο κατασκευής τερματικού.

«Τα οφέλη, σε κάθε περίπτωση, θα λειτουργήσουν πολλαπλασιαστικά τόσο στην οικονομία όσο και στην κοινωνία, και τη θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας στον υπό διαμόρφωση ενεργειακό χάρτη της Ν/Α Μεσογείου. Όσο ανέφικτη φάνταζε πριν από το 2003 η χάραξη ΑΟΖ, άλλο τόσο δυνητικά η κατασκευή τερματικού φ/α είναι ικανή να προσδώσει μια διαφορετική προσέγγιση στον τρόπο που χαράσσεται η ενεργειακή πολιτική στη Μεγαλόνησο», είπε.

Ο κ. Αμπαρτζίδης σημείωσε επιπλέον πως ο αποκλεισμός μιας τέτοιας προοπτικής συρρικνώνει τις επιλογές και επιτρέπει τους κάθε λογής «καλοθελητές» να φαντάζονται σενάρια τύπου αγωγός μέσω κατεχομένων-Τουρκίας, που μόνο δεινά, όπως είπε, μπορούν να επιφέρουν

Το πλεονέκτημα της Κύπρου

Αναλυτές εκτιμούν πως με τυχόν απόφαση για κατασκευή τερματικού θα ανοίξουν περίπου 100.000 θέσεις εργασίας, γεγονός που θα λύσει πολλαπλά προβλήματα και θα επιφέρει έσοδα από τη φορολογία. Στη Μεσόγειο μέχρι στιγμής μόνο η Αλγερία, η Αίγυπτος και η Λιβύη είναι οι χώρες που διαθέτουν εγκαταστάσεις υγροποίησης και μπορούν να εξάγουν, ενώ μόλις 6 χώρες (Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Ελλάδα, Τουρκία και Πορτογαλία) μπορούν να εισάγουν αέριο με την υγροποιημένη μορφή (LNG).

Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι αρκετές χώρες της Μεσογείου όπως το Μαρόκο, η Ιορδανία, ο Λίβανος, η Βοσνία, η Σλοβενία, εξαρτώνται από ένα μόνο προμηθευτή και η Κύπρος μπορεί να διαδραματίσει έναν καταλυτικό ρόλο προς αυτή την απεξάρτησή τους. Θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπ' όψιν ότι στην Ανατολική Μεσόγειο, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει σταθμό LNG και η Κύπρος είναι μέχρι στιγμή ο ιδανικός παίκτης που βρίσκεται κοντά στα στρατηγικά ενεργειακά αποθέματα.

Όπως σημειώνει ο στρατηγικός αναλυτής Νίκος Λυγερός, «Οι σχέσεις της Κύπρου με τον Λίβανο, το Ισραήλ και την Αίγυπτο είναι πολύ καλές και αυτό έχει αποδειχθεί και με τις συμφωνίες οριοθέτησης. Κατά συνέπεια, ένας σταθμός LNG στην Κύπρο έχει τεράστια αξία, διότι τη μετατρέπει σε ενεργειακό κόμβο και σε σκακιέρα σταθερότητας. Έτσι η μεταφορά του φυσικού αερίου σε ήδη υπάρχοντα σταθμό LNG (Αίγυπτο) δεν είναι μια καλή επιλογή. Προσπαθεί να ελαχιστοποιήσει το κόστος της επένδυσης, αλλά σε βάθος χρόνου δημιουργεί μια εξάρτηση που δεν την έχουμε ανάγκη».

Θέμα πολιτικής βούλησης

«Είναι θέμα πολιτικής βούλησης και μακρόπνοου σχεδιασμού για να γίνει το ευκταίο, εφικτό. Εάν οι ενδείξεις από τον Γ' γύρο αδειοδότησης μετουσιωθούν σε αποδείξεις, τότε σαφέστατα αθροιστικά με την ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων θα ανοίξει ο δρόμος για την κατασκευή τερματικού. Γεωτρήσεις, γεωτρήσεις, γεωτρήσεις όσο πιο γρήγορα, όσο περισσότερες γίνεται. Αυτό είναι το τρίπτυχο σε κάθε περίπτωση και η μόνη οδός για την επιτυχία», είπε ο κ. Αμπαρτζίδης, προσθέτοντας:

«Πρέπει τελικά να αποφασίσουμε επιτέλους τι μέλλον επιθυμούμε. Παραδείγματα στην ιστορία, πολλά. Τηρουμένων των αναλογιών και των περιστάσεων, πώς φανταζόμαστε την Κύπρο; Νορβηγία ή Νιγηρία; Δεν έχουμε την πολυτέλεια καθυστερήσεων και λαθών».