Θαλάσσια έρευνα παρακολούθησης του πλαγκτόν στην Ανατολική Μεσόγειο ανέλαβε η Ομάδα Θαλάσσιας Επιστήμης (MSG) του Ινστιτούτου Κύπρου (ΙΚυ), στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού προγράμματος PERSEUS.

Σκοπός της έρευνας που ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2014, είναι η συγκέντρωση πληροφοριών σχετικά με την Καλή Περιβαλλοντική Κατάσταση της θάλασσας της Μεσογείου, ώστε να λειτουργήσει ως βάση για την ανίχνευση μελλοντικών αλλαγών.

Η Καλή Περιβαλλοντική Κατάσταση των θαλασσών ορίζεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως «Η περιβαλλοντική κατάσταση των θαλάσσιων υδάτων όπου αυτά παρέχουν οικολογικά ποικίλους και δυναμικούς ωκεανούς και θάλασσες που είναι καθαροί, υγιείς και παραγωγικοί» (άρθρο 3, EU Marine Strategy Framework Directive (MSFD).

Το πρόγραμμα PERSEUS (Policy-oriented marine Environmental Research for the Southern European Seas) σχεδιάστηκε για να συμβάλει στην ανάπτυξη ενός δικτύου παρακολούθησης  των ευρωπαϊκών θαλασσών και είναι ευθυγραμμισμένο με το στόχο του MSFD  για Καθαρές Ακτές μέχρι το έτος 2020.

Η Oμάδα Θαλάσσιας Eπιστήμης του Ινστιτούτου Κύπρου, ως μέλος του προγράμματος PERSEUS, συμμετέχει στο παγκόσμιο δίκτυο έρευνας το οποίο χρησιμοποιεί τη συσκευή CPR (Continuous Plankton Recorder) για τη δειγματοληψία πλαγκτόν, δηλαδή των μικροσκοπικών θαλάσσιων οργανισμών που συνθέτουν το κάτω μέρος της υδάτινης τροφικής αλυσίδας. Η παρακολούθηση του πλαγκτόν δίδει πληροφορίες για την παραγωγικότητα και την υγεία των θαλασσών και μπορεί να αξιοποιηθεί ως δείκτης κλιματικών αλλαγών και ρύπανσης.

Το CPR λειτουργείται από «πλοία ευκαιριών» που το ρυμουλκούν σε ναυτιλιακές εμπορικές οδούς. Για τις ρυμουλκήσεις που εκτελούνται από την MSG, το δεξαμενόπλοιο PETROLINA OCEAN, που ανήκει στον Όμιλο Αδελφοί Λευκαρίτη και το διαχειρίζεται η Columbia Shipmanagement, προσφέρθηκε εθελοντικά να ρυμουλκήσει το CPR. Στις 21 Οκτωβρίου 2014 το CPR τοποθετήθηκε  για πρώτη φορά στα θαλάσσια νερά της Ανατολικής Μεσογείου, με σκοπό τη συλλογή πλαγκτόν  πάνω σε μια λωρίδα μεταξιού και ωκεανογραφικών δεδομένων μέσω ενός αισθητήρα που είναι δεμένος με το CPR.

Η πρώτη ρυμούλκηση κατέστη δυνατή μετά από εντατική προετοιμασία δύο ετών. Η προσπάθεια άρχισε το 2012 με την έναρξη του προγράμματος PERSEUS και συμπεριλάμβανε τις πιο κάτω ενέργειες:

• Την εύρεση κατάλληλου πλοίου για την αποστολή
• Την εκπαίδευση στις μεθοδολογίες δειγματοληψίας από το ίδρυμα SAHFOS (Sir Alister Hardy Foundation for Ocean Science), ένα ίδρυμα αφοσιωμένο στην επιστήμη του ωκεανού
• Τη δημιουργία του εργαστηρίου MedCPR, που στεγάζεται στο νεόδμητο Εργαστήριο Καινοτόμων Τεχνολογιών του ΙΚυ

Στη διάρκεια της πρώτης ρυμούλκησης του CPR, η συσκευή καταδύθηκε στο σωστό βάθος, ενώ επιβεβαιώθηκε ότι στο δείγμα πιάστηκαν μερικά αναγνωρίσιμα ζώα. Το επόμενο βήμα είναι η ανάλυση του μεταξένιου δείγματος και των ωκεανογραφικών δεδομένων, ενώ συνεχίζονται παράλληλα οι προετοιμασίες για την επόμενη ρυμούλκηση.

Στόχος είναι η καθιέρωση μηνιαίων ρυμουλκήσεων της συσκευής CPR κατά την διάρκεια της διαδρομής Κύπρου - Χάιφας, ενώ την ίδια ώρα αναζητούνται εξωτερικοί πόροι χρηματοδότησης και νέα δρομολόγια, ώστε να επεκταθεί το MedCPR και το δίκτυο συνεργατών.

Τα αποτελέσματα του MedCPR θα παρέχουν σημαντικές πληροφορίες για τους πληθυσμούς πλαγκτόν και για τις μετακινήσεις τους μέσα στη Λεβαντίνικη θάλασσα και θα χρησιμοποιηθούν ως βάση για μελέτες του κλίματος, της ρύπανσης και της παραγωγικότητας της Ανατολικής Μεσόγειου.