Στα 81 από τα 98 εμπορευματοκιβώτια περιέχονταν 481 τόνοι πυρίτιδων διαφόρων τύπων
Τα επικίνδυνα εμπορευματοκιβώτια τοποθετήθηκαν στο πάνω μέρος της στοιβάδας και δέχονταν τη μέγιστη ηλιακή ακτινοβολία και τη μέγιστη υγρασία της ατμόσφαιρας, σύμφωνα με τον Αντώνη Σιακαλλή.

Στο πόρισμα του Πόλυ Πολυβίου για την έκρηξη στο Μαρί περιλαμβάνεται και η έκθεση του εμπειρογνώμονα επί των εκρηκτικών υλών και πυρομαχικών Αντώνη Σιακαλλή.
Ο κ. Σιακαλλής αναφέρει στην έκθεσή του ότι η έκρηξη των εμπορευματοκιβωτίων σημειώθηκε σε εκ νέου αυτοανάφλεξη του φουσκωμένου εμπορευματοκιβωτίου, στο οποίο σημειώθηκε έκρηξη στις 4 Ιουλίου, η οποία οδήγησε σε "εξ συμπαθείας" έκρηξη των υπολοίπων εμπορευματοκιβωτίων, τα οποία περιείχαν 481 τόνους πυρίτιδων διαφόρων τύπων.

Ο κ. Σιακαλλής αναφέρει ακόμα ότι παραβιάσθησαν όλοι οι κανόνες ασφαλούς φύλαξης και αποθήκευσης εκρηκτικών υλών και ότι τα εμπορευματοκιβώτια που ήταν γεμάτα με πυρίτιδα τοποθετήθηκαν στο πάνω μέρος της στοιβάδας και δέχονταν τη μέγιστη ηλιακή ακτινοβολία και τη μέγιστη υγρασία της ατμόσφαιρας.

Η αρχή του τέλους
Ο εμπειρογνώμονας στην αρχή της έκθεσής του αναφέρεται στα γεγονότα λίγο πριν από την έκρηξη και στα αποτελέσματα από αυτήν. «Στις 11 Ιουλίου», αναφέρει ο κ. Σιακαλλής, «περίπου στις 4.25 π.μ., ειδοποιήθηκε η Πυροσβεστική Υπηρεσία Κύπρου για πυρκαγιά στη Ναυτική Βάση "Ευάγγελος Φλωράκης" στο Μαρί. Δύο πυροσβεστικά οχήματα ανταποκρίθηκαν άμεσα και περί τις 4.40 π.μ. ευρίσκοντο στη Βάση».

«Πυροσβέστες και στρατιώτες βρίσκονταν δίπλα στα εμπορευματοκιβώτια όταν, γύρω στις 5.50 π.μ., έγινε μεγάλη έκρηξη, η οποία είχε σαν αποτέλεσμα:
(α) Να φονευθούν 13 άτομα και να τραυματισθούν άλλα 62. (
β) Να καταστραφούν 2 πυροσβεστικά οχήματα.
(γ) Να καταστραφούν 2 οχήματα της Εθνικής Φρουράς και 1 όχημα Ειδικού Αστυφύλακα της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου.
(δ) Να υποστούν ζημιές πολλά άλλα οχήματα που ευρίσκοντο στη Ναυτική Βάση, στον Ηλεκτροπαραγωγό Σταθμό της ΑΗΚ, ως επίσης και στον αυτοκινητόδρομο Λευκωσίας - Λεμεσού.
(ε) Τα κτίρια στη Ναυτική Βάση υπέστησαν εκτεταμένες ζημιές και οι πρόχειρες κατασκευές κατεστράφησαν ολοσχερώς.
(στ) Αρκετά κτίρια του Ηλεκτροπαραγωγού Σταθμού της ΑΗΚ κατεστράφησαν ολοσχερώς και άλλα υπέστησαν εκτεταμένες ζημιές.
(ζ) Σε ακτίνα 2000 μέτρων από το σημείο της έκρηξης και στην ευρύτερη περιοχή, οικίες και κτίρια υπέστησαν ελαφρές ζημιές. (η) Από την έκρηξη προκλήθηκε κρατήρας στο έδαφος, διαμέτρου 40 μέτρων και βάθους 10 μέτρων περίπου».

Τα επικίνδυνα τα έβαλαν από πάνω
Στο σημείο της έκρηξης, σύμφωνα με τον κ. Σιακαλλή, ήσαν τοποθετημένα 98 εμπ/κιβώτια. Στα 81 από αυτά υπήρχαν μεγάλες ποσότητες εκρηκτικής ύλης χαμηλής ισχύος (πυρίτιδες διαφόρων τύπων). Τα εμπορευματοκιβώτια ήσαν τοποθετημένα πάνω σε τσιμεντένια βάση 40 Χ 40 μ. περίπου και στοιβαγμένα το ένα πάνω στο άλλο σε τρεις στοιβάδες. Τα εμπορευματοκιβώτια με τα επικίνδυνα υλικά τοποθετήθηκαν στο κέντρο και προς τα πάνω. Στην πάνω στοιβάδα υπήρχαν 30 εμπορευματοκιβώτια γεμάτα με πυρίτιδες. Αυτά τα εμπορευματοκιβώτια δεχόντουσαν τη μεγαλύτερη επίδραση από τις καιρικές συνθήκες (θερμοκρασία, υγρασία).

Το περιεχόμενο των εμπορευματοκιβωτίων
Στα 81 εμπορευματοκιβώτια υπήρχαν συνολικά 481 τόνοι πυρίτιδων διαφόρων τύπων. Σύμφωνα με τις αναλύσεις του Γενικού Χημείου του κράτους, ήσαν πυρίτιδες μονής και διπλής βάσης, με κύρια χημικά συστατικά τον Νιτροβάμβακα (N.C.) και τη Νιτρογλυκερίνη (NG), που είναι ευαίσθητες εκρηκτικές ύλες.
Τα εκρηκτικά (NC και NG), λόγω της ευαισθησίας τους, αναμειγνύονται με χημικούς σταθεροποιητές και τη διαφαινυλαμίνα (DPA), για να είναι ακίνδυνα στους χειρισμούς και να διατηρούν τα εκρηκτικά σε καλή κατάσταση.

Η έκθεση των εμπορευματοκιβωτίων με τις πυρίτιδες για τόσο χρονικό διάστημα σε υψηλές θερμοκρασίες και στην υγρασία, χωρίς καμιά προστασία, αύξησε τη θερμοκρασία μέσα στα εμπορευματοκιβώτια, σε μεγάλο βαθμό, με αποτέλεσμα την αλλοίωση των σταθεροποιητών σε τέτοιο βαθμό, ώστε να μην μπορούν να προστατεύσουν τα εκρηκτικά υλικά NC και NG, και να αρχίσουν να αναφλέγονται.

Λόγω του γεγονότος ότι οι πυρίτιδες ήταν αεροστεγώς κλειστές, σε μεταλλικά δοχεία, άρχισαν να κάνουν μικρές εκρήξεις, όπως η
περίπτωση στις 4 Ιουλίου.

Αυτοανάφλεξη, η αιτία
Η μεγάλη έκρηξη οφείλετο σε αυτοανάφλεξη-έκρηξη, η οποία άρχισε από το σημείο που ήταν τοποθετημένο το παραμορφωμένο εμπορευματοκιβώτιο, ή από κάποιο άλλο εμπορευματοκιβώτιο πολύ κοντά σε αυτό.

Με την αυτοανάφλεξη - έκρηξη του εμπορευματοκιβωτίου, και μετά από παρέλευση περίπου δύο ωρών, οι θερμοκρασίες που αναπτύχθησαν ήσαν τέτοιες, που προκάλεσαν μαζική ανάφλεξη-έκρηξη, η οποία και δημιούργησε ισχυρό εκρηκτικό κύμα, το οποίο προκάλεσε την εξ συμπαθείας ακαριαία έκρηξη όλων των εμπορευματοκιβωτίων.
Ο τρόπος με τον οποίο τοποθετήθηκαν και στοιβάχτηκαν τα εμπορευματοκιβώτια δεν επέτρεπε να ανοιχθούν οι πόρτες για εξαερισμό και έλεγχο. Η φύλαξή τους σε ανοικτό χώρο χωρίς καμιά προστασία από τις καιρικές συνθήκες για τόσο χρονικό διάστημα, αύξησε στον μέγιστο βαθμό την πιθανότητα αυτοανάφλεξης - έκρηξης.

Θα θρηνούσαμε περισσότερα θύματα
Το σημείο που επελέγη για την τοποθέτηση των εμπορευματοκιβωτίων, παρόλο που είχε φυσικό προστατευτικό ανάχωμα σε σχήμα πετάλου, λόγω της μεγάλης ποσότητας των εκρηκτικών, δεν περιόρισε τα αποτελέσματα της έκρηξης.
Βεβαίως αν το σημείο τοποθέτησης ήταν επίπεδο και σε ευθεία γραμμή με την ΑΗΚ, τον αυτοκινητόδρομο και τη Ναυτική Βάση, οι θάνατοι θα ήσαν περισσότεροι και οι ζημιές μεγαλύτερες.

Έπρεπε να εκκενωθεί η Βάση και η ΑΗΚ
Σύμφωνα με την εμπιστευτική πάγια διαταγή 6-12/2007 της Ε.Φ., στη σελίδα που αναφέρεται στους κινδύνους της υποκατηγορίας εκρηκτικών με σήμανση 1-3, αναφέρει ότι αυτά δεν προκαλούν μαζική έκρηξη. Εμπεριέχουν όμως υψηλό κίνδυνο πυρκαγιάς.

Στη σελίδα Β-2-6 η διαταγή αναφέρει τις ενέργειες σε περίπτωση πυρκαγιάς, οι οποίες ξεκάθαρα κάνουν λόγο για απομάκρυνση από τη φωτιά του προσωπικού χωρίς να γίνει καμία προσπάθεια να σβηστεί η πυρκαγιά. Σαν επιπλέον ενέργεια αναφέρεται ρητά ότι το προσωπικό πρέπει να μείνει 500 μέτρα μακριά.
Στην ίδια διαταγή αναφέρεται ο τρόπος αποθήκευσης των εκρηκτικών υλών και πυρομαχικών.

Όταν χρησιμοποιούνται εμπορευματοκιβώτια για την αποθήκευση πυρομαχικών ή εκρηκτικών υλών: (1) Να τοποθετούνται σε χώρους σκιερούς. (2) Κατά τους θερινούς μήνες, καταβρέχονται και αερίζονται.

Δεν μπορούσαν να εκτιμήσουν την κατάσταση
Η έκρηξη οφείλετο σε αυτοανάφλεξη των προωθητικών πυρίτιδων λόγω υπερβολικής θερμοκρασίας.
Στην περίπτωση αυτή παραβιάσθηκαν όλοι οι κανόνες ασφαλούς φύλαξης και αποθήκευσης εκρηκτικών υλών.
Ακόμα, σύμφωνα με τον κ. Σιακαλλή, πρόσωπα που δεν είχαν την ικανότητα να εκτιμήσουν σωστά την κατάσταση, ανέλαβαν να εξετάσουν τρόπους αποφυγής του συμβάντος.

Ο κ. Σιακαλλής στην έκθεσή του αναφέρεται σε ανώτερο αξιωματικό, που πήρε μέρος στην εξέταση του παραμορφωμένου εμπορευματοκιβωτίου και ο οποίος συναποφάσισε με τους υπόλοιπους την κατάβρεξη των εμπορευματοκιβωτίων, κάτι που θα οδηγούσε σε σίγουρη έκρηξη.
Ο ίδιος αξιωματικός, λίγο πριν από τη μεγάλη έκρηξη,

ενημερώθηκε από το Διοικητή Ναυτικού Ανδρέα Ιωαννίδη, ότι όλα τα εμπορευματοκιβώτια ανεφλέγοντο και εκρήγνυντο. Αντί να του υποδείξει να απομακρυνθούν όλοι και να γίνει εκκένωση της ευρύτερης περιοχής, του είπε «πρόσεχε και έρχομαι». Αυτά όλα υποδηλούν πρόσωπα που δεν είχαν την ικανότητα να εκτιμήσουν σωστά την όλη κατάσταση, παρατήρησε ο Αντώνης Σιακαλλής.

Μετά τον εντοπισμό του παραμορφωμένου εμπορευματοκιβωτίου, συγκροτήθηκε μια ομάδα ειδικών για να εξετάσει τα αίτια της παραμόρφωσης. Στην ομάδα αυτή δεν υπήρχε κανένας που να είχε τις απαιτούμενες γνώσεις και εμπειρίες για να εντοπίσει τι ακριβώς συνέβη και να εισηγηθεί τις σωστές λύσεις.
Το συμβάν του εντοπισμού του παραμορφωμένου εμπορευματοκιβωτίου, δεν λήφθηκε σοβαρά υπόψη.

Το παραμορφωμένο εμπορευματοκιβώτιο θα έπρεπε να κατεβεί και να απομακρυνθεί σε απόσταση 100 μέτρων, τουλάχιστον, να ανοιχθεί και να ελεγχθεί.
Τα υπόλοιπα εμπορευματοκιβώτια της πάνω στοιβάδας έπρεπε να μετακινηθούν ένα-ένα, να τοποθετούντο σε απόσταση περίπου 100 μ. από τα υπόλοιπα και σε απόσταση μεταξύ τους 10 μ. περίπου. Ακολούθως, να ανοίγονταν για εξαερισμό και έλεγχο και να καταστρέφετο η πυρίτιδα.

Το φορτίο του M/V Monchergosk
Σύμφωνα με την έκθεση για το περιεχόμενο των εμπορευματοκιβωτίων, αυτά περιείχαν πυρίτιδες κλάσεως: 1.3. Είναι προωθητικά βλημάτων 130mm H.E. Υπήρχαν 23 εμπορευματοκιβώτια που περιείχαν 2.976 κιβώτια. Συνολικό βάρος περίπου 20 τόνοι.

Κόκκοι μαύρης πυρίτιδας. Υπήρχαν 22 εμπορευματοκιβώτια εντός των οποίων υπήρχαν συνολικά 2.200 κιβώτια. Συνολικό βάρος 110 τόνοι.
Προωθητική πυρίτιδα βλημάτων 125mm. Υπήρχαν 8 εμπορευματοκιβώτια με 932 κιβώτια. Συνολικό βάρος 41.94 τόνοι.
Προωθητική πυρίτιδα βλημάτων 122mm. Υπήρχαν συνολικά 609 κιβώτια. Συνολικό βάρος 40.497 τόνοι.
Προωθητική πυρίτιδα για βλήματα 125mm. Υπήρχαν συνολικά 1.474 κιβώτια. Συνολικό βάρος 58.96 τόνοι.
Προωθητική πυρίτιδα για Α/Τ βλήματα 23 mm. Ένα εμπορευματοκιβώτιο με 132 κιβώτια. Συνολικό βάρος 9.24 τόνοι.
Προωθητικά όλμου 120 mm. Υπήρχαν σε 6 εμπορευματοκιβώτια 311 κιβώτια συνολικού βάρους περίπου 12.4 τόνων.
Πυροσωλήνες βλημάτων. Υπήρχαν σε 5 εμπορευματοκιβώτια. 12 κιβώτια των 2.500 τεμαχίων στο καθένα. Συνολικά υπήρχαν 30.000 πυροσωλήνες.
Στο εμπορευματοκιβώτιο αρ. CLHU 337686-3 μεταξύ άλλων υλικών υπήρχε και ένα κιβώτιο με περίπου 26.000 κοινά καψούλια.
Κάλυκες 7.62Χ39 χιλ. Σε 10 εμπορευματοκιβώτια υπήρχαν 800 μπλε μεταλλικά βαρέλια με κάλυκες, 7.62Χ39 χιλ.

Μπρούντζινες στρογγυλές πλάκες διαμέτρου 5cm και πάχους περίπου 1 cm. Σε 3 εμπορευματοκιβώτια. Υπήρχαν αρκετά κιβώτια με μπρούντζινες στρογγυλές πλάκες διαμέτρου (5cmΧ1cm) συνολικού βάρους περίπου 60 τόνων.

Γενικό Φορτίο: 25 κιβώτια με διάφορα ανταλλακτικά και εργαλεία, μεταλλικοί άξονες διαφόρων διαμετρημάτων και διάφορες σωλήνες. Συνολικό βάρος 399.6 τόνοι.
Από το περιεχόμενο των εμπορευματοκιβωτίων προκύπτει ότι υπήρχαν συνολικά, περίπου, 481 τόνοι πυρίτιδων διαφόρων τύπων.