Ο ΤΟΥΡΚΟΚΥΠΡΙΟΣ βοσκός Χασάν Μουσταφά μάς ξεναγεί με πόνο ψυχής στο φαράγγι Πετράτη και εκφράζει το φόβο του ότι επίσης θα καταστραφεί από λατομεία. Είναι γεγονός ότι λατομική εταιρεία υπέβαλε αίτηση για λατόμευση, μας λέχθηκε όμως ότι η Υπηρεσία Περιβάλλοντος έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θα δοθεί άδεια λατόμευσης στην περιοχή αυτή.

Ο ΕΣΓΚΙΟΥΛ Χασάν, κοινοτάρχης Ανδρολύκου, που είναι υπάλληλος της εταιρείας Πούλλα-Αθηνοδώρου, είπε το «ναι» για επέκταση της λατομικής ζώνης, ερχόμενος σε σύγκρουση με τον πατέρα του Χασάν Μουσταφά, που δεν θέλει λατομεία στην περιοχή. Ο Εσγκιούλ μάς είπε ότι το σοβαρότερο πρόβλημα στην κοινότητα είναι η άρνηση κτηνοτρόφων να απομακρύνουν τα ζώα τους από τα ακατοίκητα σπίτια της Ανδρολύκου που τα έχουν μετατρέψει σε μάντρες.

Το ένα δεδομένο είναι ότι η Ανδρολύκου, πρώην αμιγώς τουρκοκυπριακό χωριό στον Ακάμα, είναι ένας από τους ομορφότερους τόπους της Κύπρου, με μοναδική και σπάνια χλωρίδα και πανίδα σε ένα συνδυασμό βουνού και θάλασσας που μαγεύει.

Το άλλο δεδομένο είναι ότι τα λατομεία που λειτουργούν στην περιοχή τα χρόνια μετά την εισβολή εξορύσσοντας πέτρες, σκύρα και άμμο από τουρκοκυπριακή και ελληνοκυπριακή γη για την κατασκευή μπετόν για τις κατοικίες, τους δρόμους, τις γέφυρες, τους λιμενοβραχίονες και για άλλα έργα ανάπτυξης των ελεύθερων περιοχών, άνοιξαν μεγάλες πληγές και τεράστιες τρύπες που ακόμα δεν έκλεισαν, σε αυτό τον παράδεισο.

Τα «τούρτζικα» χώματα του Ακάμα
Η πρόσφατη παραχώρηση από την Κυβέρνηση Χριστόφια, στην εταιρεία «Πούλλας Τσαδιώτης Λτδ», δέκα περίπου εκταρίων κρατικής χαλίτικης γης για επέκταση λατομικής ζώνης δίπλα στο φαράγγι Γρανάζι της Ανδρολύκου, αναστάτωσε κατοίκους της περιοχής. Ιδιαίτερα ο Τουρκοκύπριος βοσκός Χασάν Μουσταφά, 75 χρονών, ο μοναδικός από τους παλιούς κατοίκους που έμειναν στο χωριό μετά το 1975, οπότε οι υπόλοιποι μετακινήθηκαν στην κατεχόμενη Μύρτου, όπως και ο γνωστός γιατρός Γιαννάκης Ταλιώτης που ενοικιάζει εκεί τουρκοκυπριακό σπίτι, ανησυχούν για πρόκληση ανεπανόρθωτης περιβαλλοντικής καταστροφής και μιλούν για χαριστική ενέργεια σε «ημέτερους», αφού οι δύο συνέταιροι ιδιοκτήτες της εταιρείας, Κυριάκος Πούλλας Τσαδιώτης και Χρίστος Αθηνοδώρου, είναι κομματικοί φίλοι του ΑΚΕΛ. (Ο Χρίστος Αθηνοδώρου κατέβηκε υποψήφιος με τις Νέες Δυνάμεις στο ψηφοδέλτιο του ΑΚΕΛ στις βουλευτικές εκλογές του 2006).
Παλιός και συνεπής οπαδός και ψηφοφόρος του ΑΚΕΛ είναι και ο Χασάν Μουσταφά που μας ξενάγησε στους βοσκότοπους και τα «αρκάτζια» της Ανδρολύκου όπου γεννήθηκε και έζησε όλα τα χρόνια της ζωής του, εξέφρασε με πόνο ψυχής την αντίθεσή του στην παρουσία λατομείων και κάλεσε τον Πρόεδρο Χριστόφια να επισκεφθεί την Ανδρολύκου για να δει με τα ίδια του τα μάτια την κατάσταση και να αποτρέψει αυτήν που θεωρεί επικείμενη καταστροφή του χώρου. Πρόσθεσε χαρακτηριστικά ότι η κυπριακή κυβέρνηση δεν ενδιαφέρεται γι’ αυτή την καταστροφή γιατί «τα χώματα είναι τούρτζικα».
Μας είπε, εξάλλου, ο κ. Ταλιώτης: «Για χρόνια ολόκληρα οι κυβερνήσεις - από τον Μακάριο μέχρι τον Παπαδόπουλο - δεν είχαν εκδώσει άδειες επέκτασης των λατομείων. Ήρθε τώρα μια σοσιαλιστική προοδευτική κυβέρνηση, η οποία πρέπει να είναι περιβαλλοντικά ευαίσθητη και φιλολαϊκή και δίνει άδεια επέκτασης. Γιατί; Αυτή την άδεια που έδωσαν σήμερα, την αρνήθηκαν σε έναν από τους παλιούς λατόμους από το Προδρόμι το 2001. Όμως την έδωσαν σήμερα στους δύο συγχωριανούς και φίλους μου από τη Γεροσκήπου και νιώθω άσχημα και πρέπει να πω ότι και οι δύο είναι κατά τα άλλα πολύ καλοί άνθρωποι, μέχρι που με βοήθησαν οικονομικά για να μεταβώ ως εθελοντής γιατρός στην Κένια πριν από δύο χρόνια για να παράσχω εκεί ιατρική υπηρεσία. Όμως έτερον εκάτερον. Και οι ίδιοι πρέπει να το καταλαβαίνουν ότι δεν μπορώ να μείνω τώρα σιωπηλός, επειδή με βοήθησαν να πάω σε μιαν ανθρωπιστική αποστολή».

Λατομική άδεια και Πάπισσα Ιωάννα
Ο κ. Ταλιώτης ανέφερε ότι η κυβέρνηση Τάσσου Παπαδόπουλου αρνήθηκε να δώσει άδεια επέκτασης σε άλλο λατόμο γιατί, όπως είπε, «είναι σε απόσταση λιγότερη των 250 μέτρων από τα φαράγγια και δεύτερον, γιατί είναι σημεία εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς. Τι έγινε μετά από οκτώ χρόνια; Σταμάτησε η περιοχή να είναι εξαιρετικής ομορφιάς και να είναι κοντά στα φαράγγια; Όχι βέβαια. Τώρα ανετράπη η απόφαση εκείνη και εν μια νυχτί 14 τμήματα της κυβέρνησης μετονόμασαν την περιοχή από κτηνοτροφική σε γεωργική ζώνη γιατί σε κτηνοτροφική δεν επιτρέπεται να δοθούν λατομικές άδειες, (τη βάφτισαν όπως βάφτισε ο Ροΐδης το κρέας σε ψάρι στην «Πάπισσα Ιωάννα») και δόθηκε η λατομική άδεια. Πρέπει να πω ότι κάποια λατομεία εκμεταλλεύονται τουρκοκυπριακά εδάφη στην περιοχή και αυτό είναι πρόβλημα, γιατί ως κράτος και κυβέρνηση είμαστε Κηδεμόνες αυτών των περιουσιών σύμφωνα με το νόμο. Και όταν είσαι Κηδεμόνας μιας περιουσίας και όχι ιδιοκτήτης, δεν την καταστρέφεις, ούτε έχεις το δικαίωμα να τη δώσεις να καταστραφεί».

Αν ο μπετατζής χριζόταν λατόμος...
Ο ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑΣ Xρίστος Αθηνοδώρου απέρριψε τα περί πολιτικής διαπλοκής στην έγκριση της αίτησής του από την Κυβέρνηση για παραχώρηση λατομικής άδειας. Μας είπε σχετικά: «Είναι μια επέκταση που έπρεπε να δοθεί και δόθηκε σε επαγγελματίες 100%. Είμαστε στον κλάδο στην περιοχή Ακάμα 21 χρόνια και εξυπηρετούμε το 70-75% των οικοδομικών αναγκών ολόκληρης της επαρχίας Πάφου για τα 21 αυτά χρόνια. Θα δικαιολογείτο οποιαδήποτε σκέψη για «ημέτερους», αν η Κυβέρνηση έβρισκε στο δρόμο κάποιον Αθηνοδώρου μπετατζή και τον έχριζε λατόμο. Αλλά έδωσε επέκταση σε μένα που είμαι ο πιο μεγάλος λατόμος, γιατί μου εξαντλήθηκαν τα αποθέματα και για να δοθεί ο χρόνος, όπως είπε και το Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης, να κηρυχθούν οι νέες λατομικές ζώνες - που θα χρειαστούν τουλάχιστον δέκα χρόνια και θα ξαναλείψει η πέτρα.
Πώς απαντάς στις καταγγελίες για πρόκληση περιβαλλοντικής καταστροφής από τη λατομική δράση σας;
Ναι, κάποιοι λένε ότι δεν είμαι περιβαλλοντικά ευαίσθητος. Σας λέω μόνο ότι αυτές είναι οι μοναδικές διακοπές της ζωής μου που τις γλέντησα, γιατί ήμουν πάνω σε ένα μικρό τρακτέρ και καλλιεργούσα και φύτευα δέντρα. Αγαπώ τη φύση περισσότερο από τον καθένα και κάνουμε πάντα σωστή λατόμευση.
Η Υπηρεσία Μεταλλείων παραδέχεται ότι έχουμε το πιο νοικοκυρεμένο λατομείο της Κύπρου, ότι ακολουθούμε όλους τους κανόνες, ότι κάνουμε όχι βαθιές, αλλά χαμηλές τρύπες εξάμετρες, όχι δωδεκάμετρες για να βάζουμε λίγα εκρηκτικά και να μη δημιουργήσουμε προβλήματα στην περιοχή, να μην επηρεάσουμε το φαράγγι, παρά το πρόσθετο κόστος.
Εμείς έχουμε πάρει την άδεια, πέρασε η αίτησή μας από το Υπουργικό Συμβούλιο, επεκτάθηκε η ζώνη, μπήκε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης, δόθηκε χρονοδιάγραμμα για ενστάσεις που δεν έγιναν, έχουμε νόμους και ενεργούμε σύμφωνα με τους νόμους. Να μην ξεχνούμε ότι πληρώνουμε και δικαίωμα εξόρυξης και τα χρήματα αυτά πάνε στις κοινότητες, στη συγκεκριμένη περίπτωση στην Ανδρολύκου, για την ανάπτυξή της. Και μιλούμε για πολλά χρήματα. (Σ.Σ. Η εταιρεία πληρώνει σύμφωνα με το νόμο 15-20 σεντ τον τόνο, που συνοψίζεται σε ένα εισόδημα 15-20 χιλιάδων λιρών την τριμηνία. Πληροφορούμαστε ότι η γειτονική Δρούσια στο έδαφος της οποίας επίσης λειτουργούν λατομεία, είχε εισοδήματα μερικών εκατομμυρίων λιρών τα τελευταία 25 χρόνια).
Το κίνητρό σου είναι το κέρδος;
Το κίνητρό μου είναι η επιβίωση της εταιρείας. Αν χάσουμε αυτή την επέκταση, θα κλείσουμε, θα βάλουμε λουκέτο και τότε τι θα γίνουν οι 220 οικογένειες των υπαλλήλων μας;

Όπου βάλει το χέρι του ο άνθρωπος...
Ανδρέας Χριστοδουλίδης, Έπαρχος Πάφου: «Αν αυτή τη στιγμή κλείσουν τα λατομεία της Ανδρολύκου που τροφοδοτεί όλη σχεδόν την Πάφο με οικοδομικά υλικά, θα παραλύσει η οικοδομική βιομηχανία της Πάφου. Πρέπει να πω ότι τώρα είναι σε εξέλιξη ερευνητικές μελέτες από το Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης και από την Υπηρεσία Μεταλλείων για εξεύρεση άλλων χώρων για λατομεία. Στην Πάφο υπάρχει βασικά μόνο αυτή η περιοχή και το λατομικό υλικό της Ανδρολύκου είναι εξαιρετικό. Αλλά οτιδήποτε κάνεις πάνω στη γη, επηρεάζει το περιβάλλον και όπου βάλει το χέρι του ο άνθρωπος ζημιώνει το περιβάλλον. Κι εδώ δημιουργείται πρόβλημα, όμως μπροστά στα προβλήματα που λύνονται, υποχωρούν κάποια άλλα αρνητικά».

Η σπηλιά με τις νυχτερίδες
Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, Επίτροπος Περιβάλλοντος: «Ένα λατομείο προκαλεί πάντα μεγάλη περιβαλλοντική ζημιά - μετατρέπεις ένα βουνό με δέντρα και φύση σε χώματα και τρύπες στο έδαφος και οι πιο πολλοί λατόμοι δεν μας έχουν συνηθίσει μέχρι τώρα να κάνουν αποκατάσταση της περιοχής, όπως είναι υποχρεωμένοι. Τώρα πήραν την απόφαση να κάνουν την επέκταση στην Ανδρολύκου, η οποία με ξενίζει γιατί το πρόγραμμα ήταν να ολοκληρωθεί το Διαχειριστικό Σχέδιο Ακάμα που περιλαμβάνει την προστασία της φύσης και του χαρακτήρα της περιοχής, ώστε η τουριστική και η όλη ανάπτυξη να έχει ένα ενιαίο χαρακτήρα και μετά να κάνουμε την επέκταση λατομείου.
Ανησυχείς από την επέκταση;
Οπωσδήποτε. Ήθελα να μη γίνει τίποτε καινούργιο μέχρι να τελειώσει το Σχέδιο Ακάμας. Επίσης δεν θα ήθελα να γίνει τίποτε καινούργιο στην περιοχή γιατί εκεί είναι οι προστατευόμενες νυχτερίδες. Το φαράγγι προστατεύεται για τις νυχτερίδες του. Πρόκειται για την αιγυπτιακή φρουτονυχτερίδα που μόνο στην Κύπρο υπάρχει, από όλη την ΕΕ. Το γεγονός ότι το ευρωπαϊκό συνέδριο για την προστασία των νυχτερίδων από την ΕΕ και το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για την προστασία της νυχτερίδας, έγινε φέτος στην Τόχνη, μιλά από μόνο του. Είναι ένα από τα 7 ζώα στον κόσμο που άμα χαθούν, θα ξεκινήσει η μόνιμη καταστροφή του περιβάλλοντος. Οι φρουτονυχτερίδες συμβάλλουν στην ισορροπία του περιβάλλοντος γιατί τρώνε μόνο τα πολύ ώριμα φρούτα και προστατεύουν τα δέντρα από τους βλαβερούς οργανισμούς που αναπτύσσονται στα ώριμα φρούτα. Αλλά με τις εκρήξεις και τα βαριά μηχανήματα του λατομείου, δεν ξέρω αν θα αντέξει η σπηλιά όπου βρίσκονται οι νυχτερίδες. Η απόσταση της λατομικής επέκτασης από τη σπηλιά των νυχτερίδων είναι νομίζω 60 μέτρα.
Η Πάφος έχει ανάγκη τα οικοδομικά υλικά και πληρώνει τίμημα την καταστροφή του περιβάλλοντός της;
Ναι, είναι το αιώνιο ζήτημα της ανάπτυξης και του περιβάλλοντος. Πρέπει να βρεθεί μια ισορροπία που να λαμβάνει υπόψη ότι σε αυτή τη γη μετά από εμάς θα έρθουν τα παιδιά μας και πρέπει να σκεφτούμε τι θα τους παραδώσουμε. Έχοντας την έγνοια της αειφόρου ανάπτυξης, θα πρέπει να δούμε μια συνολική μελέτη σε όλη την Κύπρο για το πού υπάρχουν οικοδομικά υλικά, για το πού μπορούμε να τα αφαιρέσουμε και αν δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να καταστρέφουμε την Κύπρο, θα πρέπει να αρχίσουμε να φέρνουμε οικοδομικά υλικά από το εξωτερικό. Είναι γι’ αυτό που κι εγώ και πολλές οικολογικές οργανώσεις φέρουμε ένσταση για τη μορφή των μαρίνων που θα κάνουμε στην Κύπρο. Για παράδειγμα η μαρίνα που θα κατασκευαστεί στη Λεμεσό χρειάζεται δύο ολόκληρα λατομεία και θα βάζουν πέτρες για τρία χρόνια μέχρι να κάνουν υπέδαφος 500 μέτρα μέσα στη θάλασσα. Το αντίστοιχο θα ήταν να κτίσουν 11 πολυκατοικίες!.

Άλλοι έκαναν χαριστικές επεκτάσεις
Νεοκλής Συλικιώτης, Υπουργός Εσωτερικών: «Διαψεύδω τα περί κομματικών φιλιών και περί χαριστικής επέκτασης λατομικής ζώνης στην εταιρεία των κ. Πούλλα και Αθηνοδώρου. Η εταιρεία τους έπαιρνε άδεια λατόμευσης όλα αυτά τα χρόνια από προηγούμενες κυβερνήσεις. Έγινε ανακοίνωση των λατομικών ζωνών πριν από καιρό, έκανε ένσταση αυτή η εταιρεία Αθηνοδώρου και ζήτησε πολύ μεγαλύτερη επέκταση. Του δόθηκε η επέκταση που εδικαιούτο και που είναι μικρότερη, με βάση όλες τις διαδικασίες, δηλαδή πέρασε από την Υπηρεσία Περιβάλλοντος και από όλα τα αρμόδια τμήματα. Γιατί έπρεπε να γίνει αυτό; Γιατί κακώς επί προηγούμενης διακυβέρνησης έδωσαν σε άλλη λατομική εταιρεία, λανθασμένα κατά την άποψή μας, και χαριστικά στην προεκλογική περίοδο, μια εκτεταμένη επέκταση και μάλιστα σε τουρκοκυπριακή γη. Ζήτησε και ο Αθηνοδώρου τουρκοκυπριακή γη, αλλά δεν έγινε αποδεκτό το αίτημά του. Η επέκταση γίνεται σε χαλίτικη και όχι σε τουρκοκυπριακή γη και το ξέρω γιατί το χειρίστηκα προσωπικά το θέμα. Από τουρκοκυπριακή γη τού δόθηκε μόνο δικαίωμα διάβασης. Και είναι γεγονός ότι κάθε λατομείο προκαλεί περιβαλλοντική ζημιά, αλλά τα λατομεία είναι υποχρεωμένα να αποκαταστήσουν το χώρο και σήμερα μπαίνουν και πρόστιμα και τα παρακολουθούν οι Υπηρεσίες Περιβάλλοντος και Μεταλλείων».

Οι εκρήξεις δεν ενόχλησαν τα αγριοκάτσικα
Στέλιος Μιχαήλ, Λειτουργός Μεταλλείων, Υπηρεσία Μεταλλείων, υπεύθυνος για τις επιθεωρήσεις στην επαρχία Πάφου: «Το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε την επέκταση αυτής της λατομικής ζώνης, αφού στις συνεδριάσεις που έγιναν στην Υπηρεσία Περιβάλλοντος, είχαν κληθεί και έδωσαν απόψεις το Κοινοτικό Συμβούλιο. Σημειώνω ότι ο κοινοτάρχης Εσγκιούλ Χασάν δεν έφερε ένσταση, με την προϋπόθεση ότι θα επιλυόταν το θέμα του δρόμου για να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη πρόσβαση προς την κοινότητα. Έτσι εκδόθηκε επέκταση του λατομείου και έχουν τεθεί τέτοιοι όροι που διασφαλίζουν την προστασία του περιβάλλοντος και την ασφαλή διακίνηση των κατοίκων προς το χωριό. Έχουν γίνει μέχρι και μετρήσεις των δονήσεων από τις εκρήξεις και δηλώνουμε έτοιμοι να προσκομίσουμε τα σχετικά στοιχεία. Η Υπηρεσία Περιβάλλοντος έθεσε όρο στην πολεοδομική άδεια, ώστε η ανάπτυξη να περιοριστεί 50 μέτρα από το φαράγγι. Βάλαμε όρο με την Πολεοδομία να τοποθετηθει περίφραξη για να διασφαλιστεί ότι δεν θα γίνει επέμβαση πέραν των ορίων. Εκτός από την οριοθέτηση, επειδή στην περιοχή διενεργούνται εκρήξεις που θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά τις νυχτερίδες και τα αγριοκάτσικα της περιοχής, η Υπηρεσία Μεταλλείων έθεσε όρους στη χρήση εκρηκτικών υλών ώστε να γίνεται χρήση πολύ μικρής ποσότητας εκρηκτικών. Για την αποφυγή θορύβου κάναμε δοκιμαστικές ανατινάξεις, παρέστην προσωπικά και πήραμε μετρήσεις που ήταν πολύ χαμηλές. Στη διάρκεια των ανατινάξεων κατέβηκα μέσα στο φαράγγι και διαπίστωσα ότι δεν ενοχλήθηκαν ούτε αγριοκάτσικα ούτε νυχτερίδες. Προκαλώ όποιον το αμφισβητεί, να πάει επιτόπου για να το διαπιστώσει.
Πρέπει να πω ότι μέσα στην περιβαλλοντική μελέτη, υποβλήθηκαν προτάσεις για τη διαμόρφωση και ανάπλαση του χώρου μετά την εξάντληση των αποθεμάτων. Όσο για τα παλιά λατομεία της περιοχής, αυτά εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται ως χώροι αποθήκευσης διαφόρων υλικών και έτσι δεν ξεκίνησε ακόμα η διαμόρφωση και η ανάπλασής τους. Η διαμόρφωση θα γίνει μετά που θα απομακρυνθούν τα υλικά αυτά και να είστε σίγουροι ότι φεύγοντας από εκεί οι λατομικές μονάδες, ο χώρος θα διαμορφωθεί και αναπλασθεί όπως πρέπει».